Onzekerheid is de enige nieuwe zekerheid voor organisaties. Kijk maar eens goed om je heen: razendsnelle technologische ontwikkelingen vinden plaats in een sterk veranderende sociaal-maatschappelijke context. We kunnen dit samenvatten als de VUCA-wereld, met Volatiel, Uncertain, Complex en Ambigu als trefwoorden. Grote maatschappelijke vraagstukken zijn het gevolg. Met volop risico’s én kansen, waarvoor we met onze organisaties (deel)oplossingen moeten zien te vinden. Dit vraagt niet meer om risicomanagement, maar juist om meer risicoleiderschap. Hoe ontwikkel je dat? Dat leg ik uit in een serie blogs met in totaal zeven tips. In dit blog Tip 4: Ken je eigen risicobereidheid, én die van anderen.
Ken jezelf, en de anderen
De hedendaagse variant van de Oudgriekse spreuk ‘Ken uzelf’ is: ‘Ken uw risicobereidheid’. Dit laatste is bijvoorbeeld een vereiste van toezichthouders vanuit de Corporate Governance Code. Het is tevens een lastige vereiste, omdat veel risico’s in de VUCA-wereld niet of nauwelijks met enige betrouwbaarheid geclassificeerd kunnen worden.
Wat is de risicobereidheid van de top van de organisatie, van het management van de divisie, van de programma- of projectleiding, van de teamleider en van de teamleden? Wat zijn de maximaal toelaatbare verliezen, zonder dat het bedrijf failliet gaat? Ofwel: Wat is de affordable loss? Zitten daar lijn en eenduidigheid in? Kunnen verschillen in risicobereidheid wel openlijk worden uitgesproken? Zijn er heldere waarden en principes in de organisatie, om op terug te vallen bij het vaststellen van de risicobereidheid? En hoe zit het eigenlijk met de risicobereidheid van de aandeelhouders – als het een bedrijf betreft – en van stakeholders als klanten, patiënten, toeleveranciers, financiers, het gemeentebestuur, belangengroepen en mogelijk gedupeerde burgers? Risicopercepties en daarmee de risicobereidheid van al deze groepen verschillen, evenals de risicobereidheid van de afzonderlijke personen binnen de groepen.
Misschien is het volledig doorgronden van dé risicobereidheid wel onmogelijk en ook niet nodig. Wel is het mogelijk om steeds weer vragen te stellen naar de risicobereidheid van de betrokkenen bij een risico. Ook is het mogelijk om de irrationaliteit en emotionaliteit ervan te herkennen en erkennen. En om de antwoorden mee te wegen in de afweging om al dan niet iets aan een risico te doen. Vragen stellen over risicobereidheid is wederom een taak voor de risicoleider, gewoon als onderdeel van de dagelijkse activiteiten en besluiten.
Tip 4: Ken je eigen risicobereidheid, én die van anderen
De concrete tip die hieruit voortkomt: maak als risicoleider voor de relevante risico’s helder wie de betrokken partijen zijn en welke risicobereidheid zij naar verwachting hebben. Hiernaar vragen is uiteraard veel sterker dan maar wat aannemen, op basis van ervaringen uit het verleden.
- Meer weten over risicoleiderschap? Ga dan naar het overzichtsartikel: Risicoleiderschap: waarom, wat en hoe?
- Meer weten over risicogestuurd werken? Ga dan naar het whitepaper Risico is geen probleem.
Door: Martin van Staveren
Dr. Martin van Staveren staat voor anders omgaan met risico’s. Hij adviseert organisaties over realistisch en vernieuwend risicomanagement. Ook is hij kerndocent aan de Executive Masteropleiding Risicomanagement, Universiteit Twente. Hij is auteur van het boek Risicogestuurd werken in de praktijk en zijn nieuwste boek is Risicoleiderschap: Doelgericht omgaan met onzekerheden. Dit boek bevat twintig specifieke vaardigheden met elk vijf aandachtspunten voor het ontwikkelen van je risicoleiderschap.
Het boek: Risicoleiderschap
Risico-expert Martin van Staveren laat in Risicoleiderschap zien dat onzekerheden aan de basis van risico’s én kansen liggen. Hij beschrijft op zijn eigen, toegankelijke wijze hoe je deze onzekerheden doelgericht oppakt door risico’s reëel in te schatten, maar vooral ook door de kansen te zien … en te grijpen.
