Met het overzetten van een individueel mentaal proces naar een groep wordt het spannend. Nu heb je ineens met vele individuen te maken, de som der individuen en alles wat er zich tussen de individuen afspeelt. Daar ontstond bij ons de behoefte aan een architectuur, zodat je grip hebt op het proces van besluitvorming en tegelijkertijd grip hebt op de groepsdynamiek. Met deze dubbele grip zorgen de vier stappen voor een succesvolle gezamenlijke besluitvorming.
Om grip te krijgen op het proces van besluitvorming, kun je besluitvorming zien als een ontwerpvraagstuk. Je bedenkt en ordent de strategische vragen, interventies en werkvormen vooraf. Dit betreft het design: een functionele ordening van vragen die de kans vergroot op een resultaatgericht besluit. Naast het design is er de proceskant. Dit gaat over de dynamiek en interacties tussen de groepsleden en het wel of niet opleveren van antwoorden op de strategische vragen. Deze kant van besluitvorming laat zich vooraf lastig voorspellen. Het kan zijn dat wat er tevoren is bedacht anders uitpakt. Dat heeft alles te maken met de complexiteit: veel stakeholders, onderstromen, belangen, drijfveren en gevoelens en een veelvoud aan perspectieven. Deze complexiteit komt pas aan het licht in het hier-en-nu, zodra je in contact komt met je groep en gaat werken aan het vraagstuk. We noemen dit het groepsproces. Kortom, er zijn twee invalshoeken: het design is ‘dat wat tevoren is bedacht’ en het groepsproces is ‘dat wat er gebeurt’.Benut de invalshoeken
Als veranderaar benut je beide invalshoeken: je kan vanuit een gewenst veranderdoel of resultaat terugredeneren naar een agenda en een design. Je begrijpt via een proces van backcasting wat de aard is van de verschillende activiteiten die je tijdens de besluitvorming minimaal wilt doorlopen. De andere invalshoek van de veranderaar is dat je in het werken met je groep zelf voelt en signaleert wat er tijdens het besluitvormingsproces met alle betrokkenen gebeurt, wat hen bezighoudt naast de dingen die zij hardop durven te zeggen. Als veranderaar streef je ernaar met mogelijke spanningsvelden tussen die twee invalshoeken, het resultaatgerichte design en het groepsproces, om te gaan.Assenstelsel om gezamenlijke besluitvorming te ordenen
We presenteren een assenstelsel dat het proces van gezamenlijke besluitvorming ordent. Dit assenstelsel nemen wij dankbaar over van collega Robert Verheule, certified professional facilitator. Dit assenstelsel helpt bij het construeren van een resultaatgericht besluitontwerp (het design) en om te signaleren wat er zich in de interactie afspeelt (het groepsproces).
Een van de assen gaat over twee belangrijke polen die in elk groepsproces terugkomen, namelijk de groep versus het individu. De sociale dynamiek in groepen speelt zich af in een continue dans tussen die twee polen. In het besluitontwerp wordt ook rekening gehouden met de manier waarop verschillende soorten mensen leren en denken, de as van de denkstijlen. Daarmee kent het assenstelsel waarop Decisions by Design is gefundeerd, twee dimensies: denkstijl en groepsproces.
Bron: Decisions by Design
Door: Marjolijn de Graaf en Edwin de Graaf
