Martin van Staveren bespreekt het boek Alert op risico. Hij noemt de auteurs pioniers in een nog nauwelijks ontgonnen gebied van mensgericht risicomanagement.
Risk readiness is de rode draad in het boek Alert op risico. Het is geschreven door de managementadviseurs en trainers Thinka Bor-Reijinga en Gert van der Kolk. Het boek legt de nadruk op zogenoemde soft controls van houding en gedrag. Dit om risico’s van bijvoorbeeld projecten te beheersen en in aanvulling op de gebruikelijke hard controls van regels en procedures voor risicomanagement. Aanleiding voor het boek is het megaproject Maasvlakte 2, dat op tijd én met 150 miljoen euro minder kosten is opgeleverd. Inderdaad, nogal ongebruikelijk voor dergelijke miljardenprojecten. Welke rol hebben de soft controls hierbij gespeeld? De kern van Alert op Risico, met als ondertitel Naar Risk Readiness in Mensen en Organisaties is uiterst actueel en zal dat nog wel even blijven. Talrijk zijn immers de voorbeelden van falend risicomanagement, dat als een soort schijnexercitie met veel regels en procedures vooral op papier wordt uitgevoerd. Het echte gesprek van mens tot mens wordt daarmee vermeden en (risico)houding en gedrag blijven onbesproken. In het nog vrij jonge vakgebied risicomanagement groeit het besef dat de volgende ontwikkelstap het omarmen van de factor mens betreft. Dit hebben de auteurs met het begrip risk readiness uitgewerkt.Nieuwe begrippen
Naast bestaande begrippen als risicotolerantie (de mate ware je risico’s accepteert) en risico-aversie (het tegenovergestelde) is risk readiness een nieuw en interessant uitgangspunt. Na lezing van het boek zou ik dit nieuwe begrip beschrijven als de mindset, of in goed Nederlands de mentaliteit, om met risico’s om te willen én kunnen gaan. De auteurs hanteren de volgende definitie: ‘Het vermogen van mensen en organisaties om onzekerheden en risico’s zodanig te hanteren dat zij deze kunnen voorkomen of op een veerkrachtige manier kunnen beheersen, en dat zij dit als gedeelde overtuiging hebben verinnerlijkt in risicobewustzijn en kunnen omzetten in risicobewust handelen.’ Bent u er nog? Deze zin is illustratief voor dit boek. Niet alleen is hij lang, ik moest hem ook driemaal lezen voordat ik hem begreep. Dit is met meer zinnen het geval. Dat is jammer, omdat het wel degelijk hout snijdt wat er staat. Ook roept het voor mij verwarring op met dat andere begrip: risicomanagement. Wat is nu het verschil tussen risk readiness en risicomanagement? Of is het hetzelfde met een andere naam, omdat de focus nadrukkelijk op de factor mens is gericht? Zo is het boek niet altijd even helder en af en toe in nogal abstracte taal geschreven.Veel instrumenten
Een ander opvallend punt is dat het boek veel instrumenten of risicomanagement modellen biedt om bewust met de menskant van risicomanagement om te gaan. Hierbij wordt gebruik gemaakt van kennis en ervaring vanuit het aanpalende verandermanagement. Dergelijke modellen, schema’s en checklists zijn voor velen ongetwijfeld behulpzaam. Ze maken risk readiness met de factor mens ook wel wat instrumenteel.
Graag had ik wat meer tipjes van de sluier opgelicht gezien. Hoe is die 150 miljoen euro bespaard in het Maasvlakte 2 project? Waren er minder risico’s? Welke werden met soft controls beheerst? Heeft het vooral te maken met de risicoverdeling? Hoe is een opdrachtnemer geselecteerd, die met de risk readiness aansloot bij het profiel van de opdrachtgever? Of hoe zijn beiden in de loop van het project naar elkaar toe gegroeid? Waar heeft het gekneld en hoe is dat opgelost? Enerzijds zou dit wellicht te specialistisch worden voor de beoogde brede doelgroep van lezers. Anderzijds zijn dit juist de vragen die leven bij projecten, of het nou kunstmatige eilanden voor de kust zijn, ICT-projecten, of de inkoop van zorg.
De prachtige vormgeving van dit boek compenseert echter veel. Alert op risico bevat kleurrijke cartoons, mooie foto’s, en interviews met ervaringsdeskundigen, ook uit andere sectoren dan de weg- en waterbouwkunde van de Maasvlakte 2. Dit boek pioniert daarnaast in een nog nauwelijks ontgonnen gebied van mensgericht risicomanagement waar nog veel is te vinden en winnen. Daarbij bouwt het terecht voort op reuzen als Ons Feilbare Denken van Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman en Management van het Onverwachte van Karl Weick en Kathleen Sutcliffe. Het is een aanwinst voor het vakgebied dat deze kanjers toegankelijk worden gemaakt voor slim omgaan met onzekerheden in de dagelijkse praktijk. Dit leidt ongetwijfeld tot meer harde resultaten, mede mogelijk gemaakt door soft controls. Bent u nu risico-alert?
Bron: Dr. ir. Martin van Staveren MBA (zie foto) op Managementboek.nl.
Zie ook leuk en interessant filmpje over dit boek.
