Lucien Engelen: Kwaliteit en innovatie – een goed huwelijk?

Het Radboudumc REshape Center richt zich op het kruispunt van technologie en ‘patient empowerment’, legt Lucien Engelen uit. Een spannend kruispunt want de vierde industriële revolutie waar we nu middenin zitten, leidt tot enorm veel veranderingen in de hele maatschappij.‘Wij kijken specifiek naar de zorg, of beter gezegd: naar gezondheid. Onze hypothese is dat we in plaats van zorg verlenen, zorg moeten proberen te voorkomen. Technologie neemt daar een belangrijke faciliterende maar ook ontlokkende rol in. Als we ons bewust worden van de dingen die we doen, dan worden we ons ook bewust van de dingen die we níet doen en dan zou het wel eens kunnen zijn dat mensen gezonder gaan leven. Daarmee kunnen we wellicht voorkomen dat we een aandoening krijgen en zorg nodig hebben.’

Kwaliteitsdenken

Het kwaliteitsdenken in de zorg maar ook daarbuiten vindt Lucien Engelen heel belangrijk, maar als het gaat over veranderingen in de zorg is zijn oordeel niet alleen maar positief. ‘Ik verwijs dan naar hoe men is doorgeschoten op een aantal terreinen waardoor het middel soms erger is dan de kwaal. Dat vind ik overigens ook als het gaat om veiligheidsdenken en economisch denken. Heel belangrijke zaken maar ze mogen niet leiden tot stagnatie van innovatie.’ Op dezelfde manier lijkt digitale zorg soms op gespannen voet te staan met wetenschap. ‘Als ik wil aantonen dat een innovatie werkt, moet ik in de huidige manier van wetenschap vier jaar een promovendus onderzoek laten doen. In de tussentijd is de technische innovatie al meermaals ingehaald. Dus daar is werk te doen, ook in de wijze waarop we publiceren ern subsidieregelingen definieren.’

Digitale zorg

In de digitale zorg zien we nu vergelijkbare ontwikkelingen, vreest Engelen. ‘Als we digitale zorg apart gaan beleggen, dan krijg je wat we in de begindagen van het kwaliteitsdenken hebben gezien. Dan wordt gezegd: ‘Dat is van de afdeling kwaliteit’. Of nu: ‘Dat is van de afdeling digitale zorg’. Dat is natuurlijk onzin! We moeten voorkomen dat het een apart terrein gaat worden en dat vernieuwingen in de zorg bij een enkele afdeling worden neergelegd. Wij zijn er al vijf à zes jaar mee bezig, maar digitale zorg begint nu te landen. Op een aantal plekken zien we wel nog dat het apart belegd wordt. Ik denk niet dat we elkaar daarmee een goede dienst bewijzen.’

‘Als we digitale zorg apart gaan beleggen, dan krijg je wat we in de begindagen van het kwaliteitsdenken hebben gezien. Dan wordt gezegd: ‘Dat is van de afdeling kwaliteit’. Onzin!

Overigens is Engelen van mening dat we de term e-health niet langer zouden moeten gebruiken. ‘Ik heb wel eens i-health bedacht, intelligent health. Maar het gaat helemaal niet over e-health, het is allemaal gewoon zorg, digitale zorg. Juist door het apart te benoemen, creëer je een apart terrein en blijft het er een beetje omheen draaien en aangeplakt hangen en dat moeten we voorkomen.’

Geen hek om kwaliteit

Volgens Lucien Engelen is het belangrijk dat de kwaliteitsmanager zich realiseert dat hij of zij niet alleen staat. Het gaat niet alleen om die ene organisatie waar de kwaliteitsmanager werkt. ‘Ik merk nog te vaak dat we allemaal denken dat we op een eiland zitten. Wij denken dat we het centrum van het universum zijn. We realiseren ons onvoldoende dat de patiënt maar één van de 8755 uur per jaar dat hij bestaat bij ons is. Je zit altijd in een netwerk van je doelgroep.’

Als er iets duidelijk wordt in het huidige tijdsgewricht van de vierde industriële revolutie, dan is het dat we allemaal in een netwerk zitten, zonder fysieke grenzen, zonder digitale grenzen en ook zonder kwaliteitsgrenzen.

‘Er wordt te vaak een hek gezet om kwaliteit en dat hek houdt op aan de buitenkant van de zorginstelling. En als er nou iets duidelijk wordt in het huidige tijdsgewricht van de vierde industriële revolutie, dan is het dat het wel dat het een verhaal in de context is. We moeten een plek zoeken waar geen fysieke grenzen zijn en daarmee ook geen digitale grenzen en daarmee ook geen kwaliteitsgrenzen. Je moet je nog meer realiseren dat je in een netwerk zit.’

Een huwelijksaanzoek

Volgens Lucien Engelen (foto) is dit de belangrijkste vraag voor kwaliteitsmanagers: ‘Hoe kunnen we ervoor zorgen dat innovatie, dat traditiegetrouw een iets andere snelheid heeft dan het kwaliteitsdenken, laten we daar ook eerlijk in zijn, een goed huwelijk wordt met kwaliteit? Bestaat er wel een wereld waarin kwaliteitsdenken, veiligheidsdenken en het huidige model van wetenschap hand in hand gaan met innovatie? Kan dat met elkaar bestaan? Het een moet het ander niet uitsluiten maar dat gebeurt nu wel, omdat we het op verschillende plekken beleggen.’

‘Hoe kunnen we ervoor zorgen dat innovatie − dat traditiegetrouw een iets andere snelheid heeft dan het kwaliteitsdenken − een goed huwelijk wordt met kwaliteit?

Wat ook gebeurt: ‘We roepen de afdeling kwaliteit er maar niet bij want die maken dingen nodeloos complex’. Of: ‘Als je de afdeling kwaliteit twee vragen stelt, krijg je er veertig terug’. Dat is niet wat je wil. En ook niet wat zij willen. Maar wat doe je dan als innovator? Naar dat antwoord gaan we op zoek tijdens het Kwaliteitscongres. Ik kom dus een huwelijksaanzoek doen. Hoe kunnen we er nou voor zorgen dat innovatie en kwaliteitsdenken een goed huwelijk worden? Want als we niets doen, dan eindigt het in een scheiding.’ Bron: Sigma Online Door: Maud Notten