De kernboodschap vooraan, dat is het eerste uitgangspunt van piramideschrijven. Het tweede uitgangspunt: ga uit van de vragen van je lezerspubliek. Piramideschrijven is een manier van denken. Het draait om logische keuzes maken vóórdat je gaat schrijven. Die keuzes maak je vanuit de situatie en informatiebehoefte van je lezer, en vanuit je doel. Zo voorkom je dat je je bij het schrijven te veel laat leiden door de inhoud waarover je schrijft.
Bij piramideschrijven werk je vanuit de vragen van je lezerspubliek. De belangrijkste vraag beantwoord je eerst met de kernboodschap. Daarna werk je die boodschap uit met een toelichting, een onderbouwing of een nuancering. Het belangrijkste vertel je eerst, steeds weer. Dit geldt op het niveau van het hoofdstuk, de paragraaf en de alinea.
Zo ontstaat een kernachtige en heldere tekstopzet, die aansluit op de informatiebehoefte van de lezer. Deze kan de tekst in een paar stappen scannen en heeft snel zicht op de kernboodschap. Vervolgens kan de lezer bepalen waarover hij meer wil weten. Daarvoor richt hij zijn aandacht op de uitwerking van de informatie onder een kopje en stopt hij wanneer hij genoeg weet, of overtuigd is. Op dat moment kan de lezer gemakkelijk terug naar de hoofdlijn.
Waarom schrijvers snel veel te veel opschrijven
Veel schrijvers redeneren vanuit hun eigen kennis en situatie. Ze delen hun denkproces met de lezer, door te laten zien hoe ze precies tot hun conclusie, advies of andere kernboodschap zijn gekomen. Het resultaat is vaak een lange tekst, waarbij
de kernboodschap achteraan staat. Herkenbaar?
Hoe komt het dat schrijvers snel neigen naar lange teksten? Een mogelijke verklaring zit hem in hoe we hebben leren schrijven op school en in studie. Het was daar gebruikelijk om de conclusie of het advies als laatste te presenteren. De docent die ons werkstuk, scriptie of paper beoordeelde, wilde meestal vooral weten hoe we ons onderzoek of project precies hadden aangepakt. Een andere verklaring is dat veel mensen automatisch vanuit hun eigen perspectief redeneren.
Wat zijn de voordelen van piramideschrijven?
De piramidemethode leidt tot beknopte, heldere en overtuigende teksten. Drie lezersvoordelen op een rij:
- De lezer krijgt de kernboodschap direct gepresenteerd en hoeft dus niet te zoeken. De piramideopbouw maakt daarbij inzichtelijk waarop je conclusie of advies gebaseerd is. Dat vergroot de overtuigingskracht van de tekst.
- De lezer wordt niet opgezadeld met informatie die er niet toe doet. De tekst sluit qua opbouw en afbakening aan op de informatiebehoefte van de lezer. Bovendien leidt het lezersperspectief gemakkelijker tot een eenvoudige en aantrekkelijke tekst.
- De lezer kan gemakkelijk selectief lezen. Dat komt doordat een piramidetekst scanbaar is en opgebouwd volgens het principe: het belangrijkste eerst. Bovendien helpt deze ordening om de informatie te onthouden.
Moeten lezers niet wennen aan piramideteksten?
Voor sommige lezers is het inderdaad even wennen. Veel ontvangers van rapporten bladeren automatisch door naar het laatste hoofdstuk, waar ze de conclusie verwachten. Deze gewoonte kan tot verwarring leiden. Onze ervaring is dat deze
verwarring van korte duur is. Eenmaal teruggebladerd naar de inhoudsopgave, ziet de lezer direct waar hij moet zijn: vooraan in de tekst.
En wat levert de piramidemethode jouzelf als schrijver op?
- Je hebt meer effect met je teksten. Dat betekent: sneller akkoord op besluitdocumenten, eerder een reactie op verzoeken en minder misverstanden.
- Je loopt niet vast in je schrijfproces. Je werkt namelijk volgens een gestructureerd stappenplan.
- Je bespaart tijd bij het uiteindelijke schrijven. Doordat je je boodschap vooraf goed uitdenkt en uitwerkt in een tekstopbouw, gaat het schrijven makkelijker en sneller. Dat komt ook doordat je teksten waarschijnlijk korter worden.
Bron:
Door: Eline Janssen, Marita van Rijssen
