Wat doe je als het beleid geen pasklaar antwoord geeft? Als er spanning zit tussen de regels van de organisatie en je eigen waarden? Als het schuurt tussen wat goed voelt voor de burger, de klant, of de medewerker – en wat formeel juist is?
Drie niveaus van het moreel kompas:
In het boek Dialoogrevolutie, beschrijven we drie niveaus van het moreel kompas:
- Het persoonlijke moreel kompas: jouw waarden en jouw hoger doel, dat waarin jij betekenisvol wilt zijn in de omgeving.
- Het organisatie moreel kompas: de missie/purpose/bedoeling en de kernwaarden.
- Het moreel kompas van de samenleving: wij beschrijven het hogere doel als ‘een samenleving die recht doet aan individueel en collectief leven’, waar we in Nederland de de democratische rechtsstaat hebben gekozen. En de universele mensenrechten.
Spanning binnen de niveaus
Er kan spanning ontstaan binnen en tussen deze niveaus van het moreel kompas. Bijvoorbeeld: duurzaamheid is een belangrijke waarde, ga ik dan met het vliegtuig op vakantie? Of: Onze opdracht is om fraude te bestrijden en tegelijkertijd is één van mijn kernwaarden: vertrouwen. Of: vrijheid van meningsuiting én respect voor anderen zijn belangrijke waarden.
In het boek introduceren we het gedeeld moreel kompas. Dat is een gedeeld beeld van het goede, dat nodig is als bij complexe onderwerpen, of dat nu strategie, beleid of individuele situaties zijn, antwoorden moeten worden gevonden. Door op continue basis te werken aan een gedeeld moreel kompas, voorkom je dat je als leider teveel op je eigen kompas gaat varen.
In ons boek reiken we praktische modellen aan om het moreel kompas in dialoog handen en voeten te geven en tot een gedeeld moreel kompas te brengen. Niet als toetssteen achteraf, maar als onderdeel van besluitvorming in het moment zelf.
Door: Jindra Kessener, Rens van Loon
