Emancipatie is geen proces van gestage vooruitgang, het blijft opletten. Er worden stappen vooruit gezet en voordat je weet ligt er een ’backlash’ op de loer. Dat hebben we bijvoorbeeld gezien in de vorige eeuw toen vrouwen in het Verenigd Koninkrijk tijdens de eerste Wereldoorlog het bevel kregen om in de fabrieken te werken, volop deelnamen aan het arbeidsproces, maar daarna direct weer de opdracht kregen om huiswaarts te keren en kinderen te baren.
Verwarrend beeld
Als je het nieuws volgt dan krijg je een verwarrend beeld als het gaat om de positie van vrouwen. Eerst het goede nieuws. Frankrijk heeft als eerste land op 4 maart jl. het recht op abortus vastgelegd in de grondwet, waarmee dit recht onomkeerbaar wordt, aldus president Macron. Een bewuste voorzorgsmaatregel waardoor dit recht niet weer ingetrokken kan worden, zoals gebeurde in de VS waarbij het hooggerechtshof het landelijk recht op abortus weer introk. En dit brengt mij kort naar ‘The Handmaids Tale’ waarbij schrijver Margaret Atwood waarschuwt dat verworven rechten voor vrouwen niet vanzelfsprekend zijn en beschermd moeten worden. In korte tijd kunnen onder invloed van een strenge conservatieve wind rechten zomaar teruggedraaid worden.
Nog wat lichtpuntjes. De loonkloof wordt sneller gedicht, de salarisverschillen tussen mannen en vrouwen daalt verder. Er is een regeringscommissaris ‘Seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld’ aangesteld om misstanden op de werkvloer systematisch aan de orde te stellen en te bestrijden. En dan nog een mooi wapenfeit; de omstreden kus van de Spaanse voetbalvoorzitter Rubiales. Deze kus gegeven aan aanvoerder Jennifer Hermoso werd na geluiden over vals feminisme, vakkundig bagatelliseren, liegen door de Spaanse voetbalbond als een geval van grensoverschrijding weggemoffeld. Maar na het zien van een opname vanuit een andere hoek, werd duidelijk hoe er gelogen werd en had deze kus wel degelijk serieuze consequenties voor Rubiales en de voetbalbond. Men sprak zelfs van een cultuuromslag!
Zorgelijke tegenbewegingen
Maar nu de tegenbewegingen die zorgelijk zijn. Jordan Peterson, een conservatieve Canadese psycholoog en auteur wint vanaf 2017 sterk aan populariteit bij jonge mannen – voornamelijk Proudboys en ‘Incels’ (involuntary celibates) – die zich aangetast voelen door geëmancipeerde vrouwen (lees vals feminisme) en in een existentiële crisis zouden verkeren. Iets later verscheen in zijn kielzog kickboxer/influencer Andrew Tate met onversneden misogyne uitlatingen, terwijl hij later veroordeeld werd voor vrouwenhandel en seksueel geweld. Verontrustender echter zijn de miljoenen ‘likes’ en volgers van deze man. Extreemrechts is in opmars en vanwege hun misogyne wereldbeeld profiteren vrouwen daar geenszins van.
Zo mogelijk nog erger is de opkomende beweging van ‘Tradwives’ die de traditionele rolverdeling en moederschap verheerlijken, een volgzame rol en afhankelijke positie van de vrouw voorstaan en extreemrechts in de kaart spelen. Volgens sociale media-experts zal de opkomst in Nederland wel mee meevallen, maar ik vrees dat met onze moederschapscultuur er toch sprake zou kunnen zijn van een vruchtbare voedingsbodem. Voor het pleiten van fulltime moederschap maken deze ‘tradwives’ vrouwen weer ouderwets afhankelijk van hun partner. En we weten maar al te goed waartoe dat kan leiden. Vrouwen die in een gewelddadige relatie blijven zitten, omdat er geen enkele uitweg lijkt te zijn of wanneer hun partner zijn vrouw als bezit beschouwt en een afwijzing op geen enkele manier verdraagt.
In 2023 publiceerde de NRC nog een groot artikel over femicide – vrouwen vermoord door (ex)-partner in Nederland. Nederland heeft de dubieuze eer om op de derde plek in Europa te staan omdat er elke acht dagen een vrouw wordt vermoord om haar vrouw zijn. Zestig procent van de vrouwen die vermoord zijn tussen 2017 en 2022 bleek door de partner of ex-partner, tegenover vier procent van de mannen. En dan zien we als zijstroom ‘wellness-rechts’, de yogamoeders die volgens Roxane van Iperen “Met een agressieve marketingmachine extreemrechts gedachtegoed” normaliseert. Het is misleidend omdat het veel meer verhuld is dan de karikaturale tradwife.
Schijnfeminist
En dan hebben we nog het fenomeen de ‘schijnfeminist’. Dat zijn mannen die het feministische gedachtegoed openlijk steunen, maar eenmaal thuis hun vrouwen vernederen of op hun plek zetten. Sam Mills die daar een boek over schreef beweert dat mannen dat onbewust of bewust gebruiken als schild om hun eigen misbruik te verhullen. Harvey Weinstein noemde zichzelf feminist bij een filmfestival en naarmate de beschuldigingen richting zijn adres sterker werden ging hij zich steeds meer als feminist profileren. Wij weten inmiddels wat er achter de schermen gebeurde.
Sam Mills beweert dat hedendaags seksisme meer ondergronds is gegaan, verraderlijker is geworden en moeilijker is te bestrijden en ik geloof dat ze gelijk heeft. Andrew Tate en Jordan Peterson zijn echter bepaald niet subtiel seksistisch en dat jonge mannen ze nu interessant vinden door de toenemende emancipatie van vrouwen is vanuit historisch perspectief begrijpelijk. “Dat zal wel weer overgaan”, beweert filosoof Bas Haring in een artikel over deze influencers. Laten we het hopen!
Door: Rozemarijn Dols
Bron foto: Website Internationale Vrouwendag
