Door vragen te stellen creëer je beweging in het denken over een gespreksonderwerp, zowel bij een ander als jezelf. Vragen stimuleren mensen om hun opvattingen, meningen en standpunten aan een onderzoek te onderwerpen en ervan te leren. Dat doe je door in je rol als onderzoeker waarderende vragen te stellen, waarmee je waarderend onderzoek doet.
Waarderende vragen zijn vragen die erop gericht zijn om perspectief te ontwikkelen op onderwerpen die belangrijk zijn voor mensen en waaruit actie voortkomt. Het zijn normatieve vragen, waarbij je vraagt naar wat er werkt, wat belangrijk is, wat gewaardeerd wordt en waar mensen meer van willen. Daarbij passen geen vragen over problemen, tekorten of gebreken, omdat het waarderende gesprek gaat over wat mensen willen creëren in plaats van repareren. Door deze verschuiving in focus wordt er iets zichtbaar wat voorheen onzichtbaar bleef en wat mensen aanzet tot actie. Zo gaan onderzoeken en veranderen in waarderende gesprekken hand in hand.
Hoe doe je dat, waarderende vragen stellen?
Het vraagt allereerst om de open, nieuwsgierige houding. De waarderende vragen die je stelt, zijn bevestigend van toon, open en erop gericht te achterhalen wat een ander belangrijk vindt. Dat doe je door te vragen naar waardevolle persoonlijke ervaringen van mensen. In theorie klinkt dat simpel, maar in de praktijk is het lastiger dan je denkt. Want veel vragen die mensen stellen, zijn erop gericht om bevestigd te worden in wat ze al weten. Een werkelijk open vraag voelt kwetsbaar en kan je confronteren met een antwoord waarop je niet zit te wachten. Vandaar dat ze vaak worden vermeden. Hieronder vind je enkele voorbeelden van waarderende, onderzoekende vragen.
Voorbeelden van waarderende vragen
1 Het perspectief van anderen zichtbaar maken
- Hoe kijk jij daartegen aan?
- Wat is voor jou belangrijk in dit project?
- Wanneer zijn de klanten tevreden?
- Kun je me meer vertellen over wat jij denkt?
- Kun je me helpen om jouw perspectief te begrijpen?
2 De toekomst verkennen
- Wat wordt er mogelijk als we afdeling A en B samenvoegen?
- Welke wensen heb je om deze plek tot een prettige werkplek te maken?
- Hoe kunnen jullie bijdragen aan het succes van deze onderneming?
3 Vragen naar situaties waarin iets werkt of heeft gewerkt
- Kun je me vertellen over een keer dat de communicatie tussen jullie goed verliep?
- Wat doen de ouders van gezonde kinderen?
- Hoe kunnen we merken dat er heel goede communicatie plaatsvindt door de hele organisatie heen?
4 Vragen over wat nodig is in een bepaalde situatie
- Wat kunnen we doen om ervoor te zorgen dat jij krijgt wat je wilt en ik gerustgesteld ben?
- Wat moet er gebeuren om jou aan boord te krijgen of te houden?
Bron: Veranderen met appreciative inquiry
Door: Robbert Masselink, Jeannette de Haan, Nathalie Hugenholtz, Marco van Rossum, Robert Paul Schwippert
