Recensie Traag versnellen: Een welkome aanvulling

De titel Traag versnellen lijkt paradoxaal. Maar volgens Arend Ardon betekent traag versnellen samen een stem geven aan wat ons echt aan het hart gaat, aan wat we willen betekenen en hoe we van waarde willen zijn.

Organisaties moeten zich nieuwe technieken eigen maken, die voor hun klanten plezierig en effectief zijn. Maar veranderingen gaan vaak gepaard met ongemak en natuurlijke weerstand. Veel veranderingsprocessen lopen vast omdat men te hard van stapel loopt. Men is gefocust op de toekomst maar wordt geblokkeerd door ingesleten denkbeelden, vaste gewoontes, routinegedrag uit het verleden.

Twee soorten verandering

Ardon onderscheidt in zijn boek twee soorten verandering: technische veranderingen en adaptieve veranderingen. De eerstgenoemde kunnen eenvoudig en complex zijn, maar zijn oplosbaar met kennis en ervaringen uit het verleden. Adaptieve veranderingen kennen een hogere moeilijkheidsgraad. Ze zijn beperkt voorspelbaar en veel lastiger te implementeren. Ze vragen bij uitstek om creativiteit, vermogen om te experimenteren met nieuwe ideeën en gedrag, leren, kritisch te zijn op ontwikkelingen uit het verleden, fouten maken te tolereren en vertragend reflectief te acteren tijdens het complexe veranderingsproces.

Maar, zo schrijft Ardon, er zit een addertje onder het gras. Overdrijven in vrijheid, creativiteit, gelijkwaardigheid en fouten maken in een innovatief klimaat liggen op de loer. Maar gelukkig activeert overdrijven interne balancerende krachten of dynamieken, die helpen het veranderingsproces beheersbaar te houden. Door vooraf oog te hebben voor deze dynamieken, stuur je op gezamenlijkheid in plaats van strijd, energieverlies en traagheid.

Drie thema’s

Arend Ardon behandelt drie thema’s in Traag versnellen: verlangen, vertragen en versnellen. Verlangen is de drijfveer voor degene die zijn of haar reputatie als vernieuwend, grensverleggend, origineel en verbindend wil waarmaken. Verlangen om ertoe te doen, verlangen om bij te dragen, verlangen om te creëren, verlangen om erbij te horen. Waar verlangen is, wordt leiderschap geboren. En leiderschap geeft op zich weer ruimte aan meer leiderschap. Ardon spreekt van verlangend leiderschap. Dat is nodig om een vernieuwend klimaat te creëren binnen een organisatie en om een vernieuwingsproces te doen slagen.  

Het thema vertragen behandelt Ardon in zijn boek met diverse praktijkvoorbeelden en stroomschema’s. Daarbij komt dat het niet gemakkelijk is om een vertrouwde manier van leidinggeven, samenwerken, organiseren en veranderen over een andere boeg te gooien. Door te vertragen geven we onszelf de mogelijkheid te zien hoe we ons plafond bereiken. Dat stelt ons in staat om er doorheen te breken, oude routines te slechten en juist te versterken wat we echt willen bereiken. Een aardige vondst van Ardon, geïnspireerd door de informatietechnologie en artificiële intelligentie, is de introductie van het begrip sociaal algoritme. Daarmee duidt hij ingesleten teamgewoontes. Een sociaal algoritme is een stap-voor-stapbeschrijving van een gewoonte.

Trage vragen

Echt vernieuwen vraagt om het vermogen om trage vragen te stellen (uitnodigende vragen die je terugbrengen naar de kern), vertraging te verdragen en nieuwe wegen te verkennen. De aloude vertrouwde sociale algoritmes blijken dan vaak niet meer te werken. De auteur geeft in zijn boek aanvullende handvatten voor het herkennen van gewoontes en het doorbreken van obsolete sociale algoritmes die niet meer passen bij het veranderverlangen of de innovatieve ambitie van een individu, team of organisatie.

‘Wie niet kan vertragen kan ook niet versnellen’, aldus Ardon in het laatste deel van zijn boek. Versnellen begint met nieuwe kleine gewoontes op individueel-, team- en organisatieniveau die gemakkelijk in de praktijk zijn te brengen en die in lijn zijn met het grote verlangen. Maak als verlangend leider gebruik van het begrip sociale infectie om collega’s te besmetten met de nieuwe gewoontes en de nieuwe omgangsvormen.

Samengevat, echt vernieuwen is een sociaal proces dat vraagt om een leerklimaat dat veilig genoeg is om open te zijn over fouten, twijfels en onzekerheden. Het ontwikkelen van vernieuwend gedrag is oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Iedere dag tegen het plafond tikken, daar draait alles om. Maar belangrijk is om robuust consistent en intens reflectief te blijven tijdens het hele veranderingsproces. Traag versnellen vraagt om persoonlijk leiderschap. Het boek eindigt met een leerzaam hoofdstuk ‘Durf te leiden’, met allerlei verstandige tips voor de lezer die zich wil profileren als persoonlijk leider.  

Reflecterend veranderen in het nu

Ten slotte: in Traag versnellen is te lezen dat we in het hier-en-nu van het verleden gewoontes leren herkennen en de toekomst leren creëren in het nu. Zijn gedachtegoed is niets anders dan oefenen met vernieuwend gedrag dat ruimte biedt voor het onbekende. Dit betekent experimenteren, vallen en opstaan maar nog beter vallen en leren. Mijns inziens is Ardons nieuwe boek een welkome aanvulling in de boekenkast van menigeen die vanuit persoonlijk leiderschap lerend en reflecterend wil veranderen in het nu.

Door: Louis Thörig

Louis Thörig is verbonden als master- en bachelorthesisbegeleider aan de afdeling Organisatiewetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam. Hij was tot 1 augustus 2011 werkzaam als global communications manager op het hoofdkantoor van IOI-Loders Croklaan (www.croklaan.com) in Wormerveer. Hij heeft zijn MBA behaald bij Business School Nederland, de Action Learning MBA. In 2005 is bij Boom Onderwijs zijn boek ‘Operationele communicatie’ verschenen. Dit studieboek is bedoeld voor studenten communicatie op HBO-niveau. Verder is Thörig amateurmusicus. Thörig is radiopresentator bij de Concertzender.

Bron: Managementboek.nl