Iedereen heeft weleens stress. Je hebt stress nodig om te functioneren en zelfs om je gelukkig te voelen. Stress wordt pas een beladen onderwerp wanneer het leidt tot arbeidsuitval en gezondheidsproblemen. Want dan kan het invloed hebben op je functie en je carrièremogelijkheden. Stressmanagement helpt je te zien wat jouw stressfactoren en -reacties zijn en hoe je daar goed mee om kunt gaan.
In ‘t kort: stress
Stress is een begrip dat nogal wat verwarring oproept. ‘Hij is gestrest bezig’, ‘Het is stressvol werk’, ‘Het was weer een stressig dagje vandaag’ – allemaal uitspraken met een negatieve klank. Maar wat wordt er nu precies bedoeld?
Definitie van stress
-
WStress is een toestand die ontstaat wanneer iemand niet in staat is of zich niet in staat acht om aan de eisen die aan hem worden gesteld te voldoen.
Stress in perspectief
Stress is een fysieke reactie van het lichaam die begint met het aanmaken van stresshormonen in de hersenen. Hierdoor wordt het lichaam in staat van paraatheid gebracht voor de zogeheten fight/flight-reactie. Dat is geen nieuw fenomeen. Oog in oog met een sabeltandtijger maakte de oermens dezelfde keuze: vechten of vluchten. Ons lichaam reageert ook vandaag de dag nog op allerlei prikkels met deze fight/flight-reactie. Met name in onze moderne samenleving zijn er veel prikkels die deze reactie oproepen zonder dat we daadwerkelijk fysiek bedreigd worden. Daarom is stressmanagement van belang.
Stressmanagement: Wat kun je eraan hebben?
Stressmanagement heeft veel te maken met het voorkomen van stress, maar is net zo goed gericht op het omgaan met stressvolle situaties. Door meer inzicht te hebben in stress, in wat bij jou stress veroorzaakt en wat de gevolgen zijn, kun je stress beter ‘managen’, voorkomen of in je voordeel laten werken.
Hoe werkt het?
Het begrip (werk)stress geeft een bepaalde situatie aan waarin de belasting van een persoon, zijn ‘draaglast’, hoger is dan wat hij aankan of aan denkt te kunnen, zijn ‘draagkracht’. Het blijft daarmee in het midden of het werk te zwaar is of dat de betrokkene het zelf te zwaar vindt. Daar is geen uitspraak over te doen aangezien iedereen anders in elkaar zit. De één vindt een dag van 10 uur normaal en kan het goed aan, de ander vindt 8 uur meer dan genoeg en heeft daar al moeite mee. De grenzen zijn dus subjectief. Het gaat om het evenwicht tussen het werk én de ervaring van de persoon zelf. Het kan ook zijn dat de draaglast lager is dan de draagkracht. Iemand werkt bijvoorbeeld onder zijn niveau en wordt niet genoeg uitgedaagd. Ook dit kan stress opleveren en behoeft dus stressmanagement.
Stresscomponenten op het werk
- Er is een situatie die stress veroorzaakt (stressbronnen op het gebied van de werkinhoud en –omstandigheden, de arbeidsvoorwaarden en
de arbeidsverhoudingen). - Er is een persoon die aan deze situatie onvoldoende het hoofd kan bieden en die daar zowel emotioneel als lichamelijk op reageert (stressreacties).
- Er zijn personen in de omgeving die meer of minder steun geven (sociale steun).
- Op de lange duur treedt gezondheidsschade op (stressgevolgen).
Michigan-stressmodel
De componenten worden weergegeven in het Michigan-stressmodel, dat naar eigen normen enigszins is gemodificeerd voor stressmanagement. De pijlen in de figuur geven de verbanden aan tussen de verschillende componenten.
Bron: Leidmotief
Door: Tjeerd Bartlema
