Je organisatie ‘mooier’ maken. Kan dat? Hoe ziet dat er dan uit? En heeft het wel zin?
Volgens Steven de Groot (zie foto), auteur van ‘Het Schone in organisaties‘, is schoonheid te vinden in werkprocessen, samenwerking, producten en diensten. En leidt schoonheid tot meer werkplezier, eigenaarschap en trots.
Organisaties zijn klaar met de perspectieven van het Goede en het Ware
Het perspectief van het Goede stelt het resultaat, de kwaliteit, en de klantwens centraal. Het perspectief van het Ware,aangemoedigd door de Scientific management beweging, heeft ervoor gezorgd dat we een sterke focus leggen op de efficiency van werkprocessen. We mogen constateren dat organisaties beide perspectieven uitgemolken hebben tot hier en daar nog wat interventies die tot suboptimalisatie leiden. Met de verandering van het type arbeid tot hoofdzakelijk denkwerk, zeer persoongebonden, is er ruimte voor een tot nu toe sterk verwaarloosde eigenschap van organisaties, namelijk het vermogen van organisaties om mensen schoonheid te laten ervaren. Schoonheid die te vinden is in de werkprocessen, in de producten en diensten die geleverd worden en in de manier waarop de samenwerking is georganiseerd. Ik noem dit het perspectief van ‘Het Schone in organisaties’.
Het perspectief van het Schone
Het perspectief van ‘Het Schone in organisaties’ verbindt functionele waarde aan esthetische waarde zoals in zo veel ontwerpdisciplines zoals architectuur, productontwerp en ICT. Bovendien biedt het Schone ruimte in organisaties om de dagelijkse esthetische ervaringen die we vooral buiten ons werkend leven zo normaal vinden tevens toe te laten in ons werk. Ik deed onderzoek binnen ruim 30 organisaties, zoals Rabobank, Flevoziekenhuis, Randstad en Politie naar esthetische ervaringen van medewerkers. Men ervaart vooral schoonheid (en lelijkheid) in aspecten als de samenhang der dingen, organisatiemissie, producten en diensten, maar ook in autonomie en ontwikkelmogelijkheden.
Leren van de esthetica en Design Thinking
Als antwoord op de vraag waarom we de stimuli van de lijst van ruim dertig schoonheden als mooi ervaren, bied ik in ‘Het Schone in organisaties’ parallellen met de theorieën uit de esthetica en Design Thinking. We vinden aspecten van ons werk en onze organisatie mooi vanwege bepaalde ordeningsprincipes (zoals de samenhang der dingen, afstemming management – medewerkers, afstemming activiteiten), door identificatiemogelijkheden (verwantschap met doelen en waarden van de organisatie) en de mogelijkheid van ontdekking en voltooiing zoals uitdaging in het werk, ontwikkelmogelijkheden en de kans om met elkaar een klus te klaren of doel te behalen.
Aandacht voor het Schone draagt bij aan prestatieverbetering
Aandacht voor het Schone door het stimuleren van positieve esthetische ervaringen van medewerkers leidt tot een toename van werkplezier, van het gevoel van trots en eigenaarschap en vergoot de kans op flow-ervaringen. Tezamen wordt dit ook wel affectieve verbondenheid van de medewerker met het de organisatie genoemd. Uit ander onderzoek weten we dat zo’n grotere affectieve betrokkenheid leidt tot een hogere productiviteit en een hogere werktevredenheid. Mooi draagt dus bij aan goed!
Uitbreiding van het repertoire van interventies voor prestatieverbetering en organisatieverandering
Ik vertaalde het perspectief van het Schone naar ruim twintig praktisch en veelal nieuwe interventies om organisaties mooier en daardoor beter te maken. De voor veel ontwerpdisciplines zo vanzelfsprekende ontwerpprincipe van balans, harmonie, contrast, climax en herhaling (de formele esthetische kwaliteiten) zijn voor de ontwerpdiscipline organisatieontwerp tamelijk nieuw. In de literatuur over organisatieontwerp, organisatiekunde en bedrijfskunde wordt dit aspect van organisaties nauwelijks besproken. Hetzelfde geldt voor aspecten als ontdekking en voltooiing. Maar misschien wel de belangrijkste opbrengst van nadenken over het perspectief van het Schone in organisaties zijn de reacties van de tientallen respondenten. Het perspectief van het Schone blijkt een positief gevoel op te roepen bij medewerkers. Dat is vaak wel anders bij de talrijke analyseworkshops, waarin alle knelpunten worden verzameld en men vanuit negativiteit probeert te verbeteren. Veel deelnemers gaven aan dat ze voor het eerst een organisatieanalyse uitvoerden die in een positief gevoel resulteerde, ook al was de organisatie relatief erg lelijk. Dit positieve gevoel ervaart men niet enkel als erg prettig, maar leidt ook tot collectiviteit en actie. Organisaties mooier maken, zeg ik in navolging van Mathieu Weggeman, is eigenlijk heel simpel: gewoon aan de slag gaan met het Schone.
Bron: Steven de Groot op Managementboek.nl.
