Moet een speech nieuws bevatten? Het korte antwoord is ‘nee’. Dan bedoel ik nieuws in de zin van een nieuwtje, een nieuwsfeit: de benoeming van een nieuwe directeur, acht miljard extra voor het onderwijs, een vliegtuig dat op waterstof vliegt. Daarvoor is een speech niet het beste communicatiemiddel. Daar zijn persberichten en persconferenties voor. De speech komt meestal daarvoor of daarna. Daarvoor om te pleiten voor nieuw management, meer geld of duurzaam vliegen; daarna om het nieuws uit te dragen en de keuze, het beleid, het product te verdedigen.
Er zijn uitzonderingen. Bijvoorbeeld de tweede televisietoespraak van premier Rutte tijdens de Covid-19-pandemie op 14 december 2020 met als nieuwsboodschap: ‘Nederland gaat op slot.’ Ook na een aanslag of tijdens een crisis kan een speech nieuws bevatten, al zijn dat meestal speeches als onderdeel van een persconferentie. Een andere uitzondering is de aanbieding van de Miljoenennota op Prinsjesdag. Al is dat meestal ook geen nieuws meer, met dank aan RTL-journalist Frits Wester.
Let op dat je nieuws niet verwart met daadkracht.
Dat laat onverlet dat veel sprekers toch graag nieuws in hun speech willen, zeker politici en bestuurders. Meestal niet om hun directe publiek te boeien en te verbazen, maar om hun speech – en zichzelf – een groter bereik te geven. Let op dat je nieuws niet verwart met daadkracht.
Averechts
Per se een nieuwtje in je speech willen opnemen, kan ook averechts werken: het nieuwtje overschaduwt de boodschap. Zoals in de speech van de voorzitter van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) bij de opening van het nieuwe seizoen in 2019. De boodschap was: de NPO heeft de verantwoordelijkheid, de plicht, om onszelf steeds de vraag te stellen: waar ligt de grens tussen vrijheid en verantwoordelijkheid? Tussen de vrijheid van de een en de mening van de ander? Maar de voorzitter wilde er ook een nieuwtje in. Dat werd een (verkapte) oproep aan een paar tv-presentatoren om vooral bij de NPO te blijven. En dat werd de kop in de kranten: ‘De NPO hoopt dat Eva, Matthijs en Jeroen blijven.’ De rest, de echte boodschap van de speech, was bijzaak geworden.
Is het erg als een speech niet het nieuws haalt?
De vraag is natuurlijk: zou de speech zonder dit nieuwtje überhaupt de krant hebben gehaald? Waarschijnlijk niet, want de media vinden mensen interessanter dan visies. Dat is jammer, maar de realiteit. De andere vraag is: is dat erg? Is het erg als een speech niet het nieuws haalt? Daarover zijn de meningen verdeeld, vooral tussen sprekers en schrijvers, maar van mij hoeft het niet per se.
De boodschap telt
Het is belangrijk dat de boodschap aandacht krijgt, maar dan wel de boodschap van de speech, niet het – er met de haren bijgesleepte – nieuwtje, want daar heb je niks aan. Natuurlijk komt de naam van de spreker in de krant, maar niet wat de spreker eigenlijk wilde zeggen en dan span je het paard achter de wagen.
Bron: De speechschrijver
Door: Renée Broekmeulen
