De wereld van vandaag vraagt om nieuwe manieren van samenwerken. Het aanpakken van complexe maatschappelijke opgaven, zoals de energietransitie, sociale ongelijkheid, of het bouwen aan leefbare wijken, vereist meer dan traditionele oplossingen. Twee inspirerende boeken bieden handvatten om deze uitdagingen aan te gaan: Samenwerken aan maatschappelijke opgaven: plaats maken voor gedeelde verantwoordelijkheid van Manon de Caluwé en Edwin Kaats, en De kracht van Theorie U van Eric Edens en collega’s. Samen bieden ze een waardevol kader voor wie een wezenlijke bijdrage wil leveren aan maatschappelijke veranderingen.
Samenwerken als gedeelde verantwoordelijkheid
In Samenwerken aan maatschappelijke opgaven leggen De Caluwé en Kaats uit dat het succesvol aanpakken van complexe vraagstukken niet alleen gaat om technische oplossingen, maar ook om het organiseren van samenwerking. Dit vraagt om een andere houding van alle betrokkenen: van beleidsmakers en bestuurders tot inwoners en ondernemers. Zij benoemen zes domeinen die cruciaal zijn om samen te werken aan maatschappelijke opgaven: van het agenderen van de opgave tot het legitimeren van gezamenlijke acties.
Een belangrijke boodschap uit het boek is het idee van “plaats maken”: het bewust scheppen van ruimte voor verschillende perspectieven en het ontwikkelen van een gemeenschappelijk eigenaarschap. Deze aanpak sluit naadloos aan bij de principes van Theorie U.
Veranderen vanuit de toekomst
De kracht van Theorie U biedt een praktisch en diepgaand model om transformatieprocessen vorm te geven. Theorie U helpt organisaties en samenwerkingsverbanden om niet vanuit bekende patronen te handelen, maar om ruimte te maken voor nieuwe mogelijkheden. Dit proces, beschreven als “de U-vorm”, leidt mensen langs vijf fasen: verkennen, verwonderen, verbeelden, vormgeven en verwezenlijken. Deze aanpak is bijzonder krachtig bij complexe samenwerkingen, omdat het ruimte biedt voor diepgaand luisteren en co-creatie.
Waar Samenwerken aan maatschappelijke opgaven de structuur en randvoorwaarden van samenwerking adresseert, zoomt De kracht van Theorie U in op het DOEN om tot echte verandering te komen.
Praktijkvoorbeeld: leefbare wijken
Stel je een gemeente voor die kampt met een afname van sociale cohesie in wijken. De directie besluit een breed programma op te zetten waarin ambtenaren, bewoners, en maatschappelijke organisaties samenwerken. Aanvankelijk blijkt dat iedereen met zijn eigen agenda werkt, waardoor de samenwerking stokt.
Door de principes van Samenwerken aan maatschappelijke opgaven toe te passen, wordt er eerst ruimte gemaakt voor een gezamenlijke dialoog. Wat is de kern van het probleem? Welke gedeelde waarden kunnen ons verbinden? Tegelijkertijd wordt De kracht van Theorie U ingezet om het proces op te starten om deelnemers te helpen hun aannames los te laten en echt te luisteren naar wat er leeft in de wijken. Deze combinatie leidt tot nieuwe inzichten en uiteindelijk tot een gezamenlijk gedragen plan voor wijkverbetering en het zetten van concrete stappen.
De kracht van combinatie
Het combineren van Samenwerken aan maatschappelijke opgaven en De kracht van Theorie U biedt een krachtige synergie. Het eerste boek helpt om de samenwerking te organiseren en te structureren, terwijl het tweede boek de innerlijke en collectieve processen ondersteunt die nodig zijn om echte transformatie te realiseren. Samen vormen ze een onmisbare toolkit voor iedereen die wil bijdragen aan een duurzame en rechtvaardige samenleving.
Aan de slag
Wil je meer leren over hoe je maatschappelijke opgaven kunt aanpakken? Beide boeken bieden concrete handvatten, inspirerende voorbeelden en praktische methoden. Begin vandaag nog met het maken van ruimte voor gedeelde verantwoordelijkheid en het ontdekken van de kracht van diep luisteren.
Door: Ietze Oostinga mede-auteur van De kracht van Theorie U
