Op het moment dat ons als samenleving, organisatie, groep of familie iets overkomt dat ons onzeker maakt of onveiligheid met zich meebrengt, gaan we veiligheid zoeken en groepen vormen die denken zoals wij. Wanneer deze groepen verschillende oplossingen of denkwijzen vast gaan zetten, in standpunten die steeds verder uit elkaar lijken te liggen, noemen we dat polariseren.
Tot de kern komen van wat er speelt en waar het gesprek werkelijk over gaat, kan dan lastig zijn. Wanneer polarisatie doorzet maskeren de verschillende standpunten namelijk de achterliggende belangen.
Overschreeuwd door extremen
Daarnaast mag, in de gebruikelijke manier van besluitvorming, niet iedereen meedenken en praten over de oplossingen. Veel mensen voelen zich niet gehoord, verheffen daarom nog luider hun stem of zoeken andere manieren dan het debat, om hun onvrede te tonen. De middengroep wordt daardoor overschreeuwd door de extremen.
Ten slotte is het doorzien van complexe vraagstukken behoorlijk ingewikkeld, al helemaal wanneer door polarisatie de nuance nog maar nauwelijks zichtbaar is.
Ten slotte is het doorzien van complexe vraagstukken behoorlijk ingewikkeld, al helemaal wanneer door polarisatie de nuance nog maar nauwelijks zichtbaar is.
Samenwerken is vaak de oplossing
De aanpak die wij gewend zijn om in te zetten, is het in stukjes hakken van complexe problemen. Dit is echter in de praktijk weinig duurzaam en effectief omdat de verschillende oplossingen vaak los van elkaar werken, maar niet op elkaar aansluiten. (Denk bijvoorbeeld aan de vele verschillende hulpverlenende instanties die allemaal werken aan 1 stukje oplossing voor een multi-probleem gezin) We zijn dan niet aan het samenwerken, terwijl juist samenwerking vaak de oplossing is.
Omdat er zo veel mensen betrokken zijn bij complexe vraagstukken, kiezen wij er doorgaans voor om met een zo klein mogelijk groepje te beslissen voor de grote groep. Dit leidt weer tot oplossingen met weinig draagvlak, waardoor deze in de praktijk niet worden uitgevoerd. Het kan zelfs leiden tot polarisatie onder de mensen die in de praktijk hun handelen aan moeten passen aan de, voor hen gekozen, oplossing. (Denk bijvoorbeeld aan de corona-maatregelen.)
De route waarin we gebruikelijk komen tot oplossingen voor complexe vraagstukken past niet meer bij de kennis-samenleving en mensen van nu. Het past ook niet meer bij de complexe vraagstukken van de huidige tijd. Gezamenlijk besluiten, zodat alle betrokkenen achter de gekozen oplossingen kunnen staan, vraagt om een andere route. Hierover gaat ook het boek dat ik momenteel aan het schrijven ben. Mijn eerste boek ‘de Nieuwe Route’ gaat vooral over samen besluiten in het sociaal domein. Mijn nieuwe boek Van gedoe naar gedragen gaat over de Nieuwe Route naar gedragen besluitvorming in complexe vraagstukken.
- Meer informatie over het ‘hoe’ vind je op www.datishelder.com
Door: Anke Siegers
