Plannen met een Grote P en met een kleine p

De Plannen-praktijk gaat erover dat je voor je ziet welke toekomst je voor jezelf wilt hebben en dat je vaststelt hoe je die gaat creëren. Het gaat niet om het uittekenen van een ondernemingsplan, levensplan, vijfjaren- of strategisch plan (tenzij dat voor jou juist belangrijk is). Sommige mensen vinden het idee om te Plannen echt helemaal niks.

Je kunt een plan maken met een kleine p, een plan waarin je bijvoorbeeld beslist wat je over vijf minuten gaat doen, of volgende week of over een maand. Besluit je als je ’s ochtends wakker wordt dat je vanavond kip gaat eten in plaats van vegetarisch? Dan ben je aan het plannen met een kleine p, om te bereiken wat voor jou vanuit het oogpunt van gezondheid belangrijk is. Als je besluit hoe laat je naar de supermarkt gaat om je kip te halen, dan is ook dat plannen met een kleine p. Een plan met een Grote P is bijvoorbeeld dat je besluit veganist gaat worden. Andere voorbeelden van Grote P’s zijn het plannen van je volgende carrièrestap, het kopen van een huis, het beginnen van een nieuwe relatie of van wat je gaat doen als de kinderen het huis uit zijn. Net als alle beslissingen in het Ga doen wat je écht belangrijk vindt!-raamwerk is plannen iets persoonlijks. Welke tijdhorizon je kiest voor je planning, is geheel aan jou. Het maakt niet uit of het gaat om vijf dagen of vijf jaar vanaf nu. Het enige wat we vragen, is dat je een richting kiest voor je toekomst en mogelijke wegen die je erheen kunnen leiden.

Plannen ontwikkelen

Laten we voor we met plannen beginnen nog eens terugkijken naar wat we tot nu toe hebben gedaan. We begonnen met Stoppen en Vragen wat belangrijk voor je is, en inventariseren in hoeverre je dagelijks leven weerspiegelt wat je zegt dat belangrijk voor je is. Bij de praktijk Naar Binnen Reiken heb je mogelijk een paar gebieden gevonden waarop je dingen wilt veranderen. En bij het Naar Buiten Reiken hebben perspectieven van anderen je mogelijk verrijkt, zie daarvoor het boek Ga doen wat je écht belangrijk vindt. Nu we op dit punt zijn aanbeland, heb je misschien zin om van alles te veranderen in je leven. Die baan opzeggen waar je zo vreselijk genoeg van hebt. Vijf kilo afvallen. Minder drinken. Vaarwel zeggen tegen die vriend die alle energie uit je zuigt. Minder geld uitgeven. Een opleiding gaan volgen. Vrijwilligerswerk doen. Je voelt het in je opborrelen, de zin om eindelijk eens het roer goed om te gooien. Het gevoel dat je alles kunt. Pas maar op wereld, hier kom ik! En dan − BENG – stuit je keihard op de realiteit. Je baan opzeggen? Maar ik moet mijn hypotheek betalen, de studie van mijn kinderen, mijn ouders helpen, wat opzij leggen voor mijn oude dag. Vijf kilo kwijtraken en fit worden? Maar ik heb geen tijd om te sporten! Minder drinken? Maar mijn hele sociale leven speelt zich af in restaurants en op borrels. Die vriend waarmee ik wil kappen? Maar we kennen elkaar al jaren en jaren. Minder geld uitgeven? Maar ik wil toch genieten van het leven? Een opleiding volgen? Dat zou echt veel te zwaar zijn. Meer vrijwilligerswerk doen? Tja, ik weet niet waar te beginnen… Het is dan tijd om even wat gas terug te nemen, diep adem te halen en rustig te plannen. Voor wie van structuur houdt, hebben we hierna een werkblad opgenomen waarin gebruik wordt gemaakt van het volledige raamwerk van Ga doen wat je écht belangrijk vindt! Zelfs als je niks met structuur hebt of al een planner van topniveau bent, nodigen we je uit om toch ook even een blik op het werkblad te werpen. Maar natuurlijk is de keus aan jou, zoals steeds in dit boek.

 Stap 1

Reik naar binnen en zoek naar een gebied in je leven waarmee je aan de slag wilt. Dat kun je doen door jezelf een paar van de volgende vragen te stellen, of alle vragen:

• Wat in je leven (gedrag, persoon, gewoonte, gedachte/overtuiging, angst, omstandigheid) werkt niet langer voor jou?
• Wat werkt goed voor jou dat je zou willen versterken, of waarvan je meer zou willen hebben?
• Wat zijn je aspiraties? Welk doel of welk resultaat wil je bereiken?

Vind je het moeilijk om een gebied te bepalen waar je een plan voor gaat maken, overweeg dan om naar buiten te reiken en input te vragen. Maar het is nergens voor nodig om jezelf te kwellen. Je kunt er altijd nog eens op terugkomen en dan plannen maken voor een paar andere gebieden. Het loutere feit dat je een plan hebt gemaakt verplicht je nog niet om dat plan ook uit te voeren. Alleen al bezig zijn met plannen op zich verschaft vaak helderheid over andere gebieden die jouw aandacht rechtvaardigen.

Stap 2

Beschrijf nu de verandering.

Stap 3

Probeer voor je te zien hoe je leven eruit ziet als deze verandering een feit wordt, of als je het geambieerde doel hebt bereikt. Wat zou er dan gebeuren in je leven? Wat voor energieniveau zou je dan hebben? Hoe zouden mensen je dan omschrijven? Hoe tevreden zou je dan zijn?

Stap 4

Beschrijf nu de obstakels die je verhinderen om die verandering door te voeren om je doel te bereiken, of de uitdagingen die je daarbij het hoofd moet bieden. Stap 5 Bepaal nu voor elk obstakel of elke uitdaging: is dit iets wat ik moet aanvaarden (dingen die je niet onder controle hebt, externe omstandigheden) of veranderen (dingen waaraan je iets kunt doen, interne omstandigheden).

Stap 6

Kijk naar alles wat je bij stap 5 als ‘veranderen’ hebt gelabeld. Bepaal voor elk van die veranderingen of je ze het best voor elkaar zou krijgen door naar binnen te reiken of naar buiten te reiken (of beide, dat kan ook).

Stap 7

Noteer nu alle acties die je moet ondernemen (op het vlak van Naar Binnen Reiken en Naar Buiten Reiken, of nog andere) om je doel te bereiken of de verandering door te voeren. Zet bij elke actie bovendien een datum (‘uiterlijk hebben gedaan op …’).

Stap 8

Bepaal hoe je ervoor gaat zorgen dat je de genoteerde acties ook inderdaad gaat uitvoeren (zie ons volgende hoofdstuk voor een paar tips).

Stap 9

Breng je plan in uitvoering. Monitor hoe het gaat en stel je koers zo nodig bij.

Help, ik zit vast!

Plannen, vooral Plannen met een grote P, vergt dat je je toekomst voor je ziet. Maar wat nou, zou je kunnen vragen, als ik geen visie op mijn toekomst heb? Veel mensen kloppen bij ons aan om die reden, omdat ze niet weten waar ze heen willen. Het is net zoiets als rijden op een mistige avond: het zicht op wat voor je ligt is versluierd. Dat is voor veel mensen een beangstigende manier om door het leven te gaan, reden waarom ze helderheid proberen te forceren. Maar hoe meer ze dat proberen, hoe minder ze in staat zijn om helder te denken. Hun angst dat ze niet weten wat ze willen, wordt zo steeds opnieuw gevoed en creëert weer verdere mentale blokkades – een vicieuze cirkel. Gebeurt dit jou ook, dan kunnen de volgende vragen om naar binnen te reiken je helpen bij het ontwikkelen van een visie. Het kan ook goed zijn om naar buiten te reiken en de vragen te bespreken met mensen die belangrijk voor je zijn.

• Stel je bent 35. Je verkeert in blakende gezondheid, zowel fysiek als mentaal, en je voelt je top en tevreden. Je bent uitgenodigd om voor leerlingen van de middelbare school een praatje te komen houden over ‘je best mogelijke leven leven’. Dat praatje zit je nu voor te bereiden. Welk advies wil jij aan deze jonge mensen meegeven?

• Je hebt een maand de tijd gekregen om alles te doen wat je wilt, overal heen te gaan waar je heen wilt en met wie je ook maar wilt. Aan het begin van die maand ben je fit en helemaal uitgerust, omdat je net terug bent van een vakantie. Er liggen geen klusjes op je te wachten, je hebt ook verder geen verplichtingen, en je hebt alle middelen tot je beschikking die je nodig hebt. Hoe zou jij die maand doorbrengen? En waarom?

• Je krijgt de kans om één periode uit je leven te kiezen die je over gaat doen, met andere keuzes, handelingen en inzichten. Welke periode zou je kiezen? Wat zou je anders doen? Waarom?

Nog steeds geen beeld bij je toekomst? Dat is volstrekt normaal. Je kunt zo’n toekomstvisie niet afdwingen. Soms kan je plan dan zijn om er simpelweg op te vertrouwen dat die visie zich nog wel aan je zal ontvouwen, om dan maar even in het hier en nu te blijven leven met een onbekende toekomst voor je, en op te houden met Stoppen en Vragen. In die ongemakkelijke situatie van ‘het nog niet weten’ kun je grijpen naar je gereedschappen om naar binnen en naar buiten te reiken; ze helpen je om geduldig en minder bezorgd te zijn, vanuit de positieve instelling dat je echt nog wel helderheid zult krijgen. Vanuit die kalmere, minder reactieve positie kun je dan kleine stapjes zetten om jouw visie te verwezenlijken.

Goed opletten

De allermooiste kansen om te leven in lijn met wat voor jou belangrijk is, maken vaak niet eens deel uit van je oorspronkelijke plan – ze komen onverwacht bovendrijven. Wees je daar bewust van en blijf er alert op. Je weet nooit wat het universum jouw kant op zal sturen. De Russische dichter en schrijver Boris Pasternak (1890-1960] zei het zo: “Als een fantastisch moment aan je deur klopt, dan is die klop vaak niet luider dan je eigen hartslag. Je mist het heel makkelijk.” Neem Jan, die voor het grootste deel van zijn leven een begenadigd tekstschrijver was maar tijdelijk gestopt is met schrijven om voor zijn oude hulpbehoevende moeder te zorgen. Toen hij klaar was om zijn herintrede te maken op de arbeidsmarkt, kon hij geen geschikt werk als tekstschrijver vinden. Nu had Jan altijd al een passie voor het ontwikkelen van mensen. Het toeval wilde dat een hbo-opleiding een docent zocht om mensen te leren schrijven. Jan is in dienst genomen voor werk dat hij enorm leuk vindt om te doen. Luister naar wat je krachten zijn, houd je ogen open. Je weet nooit waar je tegen een kans aanloopt die geen deel uitmaakte van je plan!

Vergeet niet om ook te voelen bij het plannen

Traditionele vormen van planning zijn bijna allemaal gericht op de externe omstandigheden die je wilt creëren. Dingen als: binnen vijf jaar wil ik mijn internationale MBA op zak hebben, meer dan € 90.000 per jaar verdienen, een leuke etage kopen in Amsterdam-Zuid en een serieuze relatie hebben. Maar het is minstens even belangrijk om je af te vragen hoe je het ‘vanbinnen’ zult ervaren als je zulke doelen eenmaal hebt bereikt. Vraag jezelf af: hoe zal mijn leven aanvoelen als ik eenmaal op mijn plaats van bestemming ben aangekomen? Bijvoorbeeld: over vijf jaar spring ik enthousiast mijn bed uit ’s ochtends om aan de nieuwe dag te beginnen, ga ik uitdagingen met een avontuurlijke geest aan, en geniet ik van de sterke band met de mensen in mijn leven. Je kunt dan vanaf dat interne doel terugwerken en bepalen hoe jij je op de weg erheen wilt voelen – want plannen gaat niet alleen over de toekomst. Een cruciaal onderdeel van plannen is hoe je de weg naar die doelen toe, het werken aan die doelen, wilt ervaren. Waartegen ben jij bereid ja te zeggen? En waartegen zeg je nee? Welke compromissen ben je bereid te maken? Waarvan ben je bereid afstand te doen? Wat heeft het voor nut om een doel te bereiken als de weg erheen tegen de tijd dat je op je bestemming aankomt ál het leven uit je gezogen heeft? Ga doen wat je écht belangrijk vindt! gaat veel meer over in het hier en nu leven en van het moment genieten dan op de toekomst anticiperen en die toekomst proberen te controleren. We bedoelen niet dat je je doelen zou moeten opgeven. Maar het is goed om jezelf de vraag te stellen: wat heeft het voor zin om iets na te jagen als ik me de hele weg erheen ellendig ga voelen? Misschien kom je ter plekke aan en ben je een moment tevreden, om dan tot de ontdekking te komen dat de tevredenheid alweer overgewaaid is en verbeten op weg te gaan naar je volgende doel. We zeggen niet dat je nergens voor moet knokken. Knok alsjeblieft gewoon (als dat belangrijk voor je is), maar weet dat er twee manieren zijn om een doel te bereiken: je kunt het op een zware manier doen (als een beproeving), of je kunt van elk moment van de reis ernaartoe genieten (als een avontuur). Dat we doelen voor de lange termijn bepalen en hard werken om ze te bereiken, is in veel gevallen een vaststaand gegeven; met als variabele of jij jezelf toestaat om die reis tot voedsel te maken voor je geest. Dat is het verschil tussen ‘ik zal gelukkig zijn als’ en ‘ik zal gelukkig zijn terwijl’. In hoeverre laat jij jezelf in de steek om je doelen te kunnen halen? Hoeveel is acceptabel? Waar heb je een grens overschreden? Welke dingen moet je op orde hebben om te garanderen dat de reis naar je doel een avontuur wordt, en geen beproeving? Kies je op een weloverwogen manier? Dit alles zeggen we om je eraan te herinneren dat je ook Stoppen en Vragenmomenten aan je plan moet toevoegen. Hoe je je tijdens de reis voelt, bepaalt of die reis de moeite waard was. Denk maar eens na over de volgende woorden van Eckhart Tolle, auteur van The Power of Now (1997): “Ga jij met dit moment om alsof het een obstakel is dat je uit de weg moet ruimen? Heb je het gevoel dat je naar een moment in de toekomst moet dat belangrijker is? Bijna iedereen leeft het gros van de tijd op die manier. Aangezien de toekomst nooit aanbreekt, behalve als het heden, is het een disfunctionele manier van leven. Het creëert een constante onderstroom van ongemak, spanning en ontevredenheid. Het doet geen recht aan het leven, het leven dat altijd Nu is, nooit niet-Nu.” – Eckhart Tolle

 Wiens maatstaf gebruik jij?

Het is een goed idee om bij het plannen van het ‘niet-Nu’ naar buiten te reiken voor input. Maar vergeet intussen niet dat jij – als baas over je eigen lot – uiteindelijk degene bent die beslist wat het beste voor jou is. Niet elk advies heeft hetzelfde gewicht, en ieders kijk op zaken is uniek. Neem dit inzicht van auteur en docent Charles Wheelan uit zijn boek 10½ Things No Commencement Speaker Has Ever Said (2012): “Je ouders willen helemaal niet wat het beste voor jou is. Ze willen wat goed voor je is, en dat is niet altijd hetzelfde. We hebben een natuurlijk instinct om onze kinderen te beschermen tegen risico’s en ongemakken, en daarmee om ze tot veilige keuzes aan te zetten.” Theodore Roosevelt zei ooit: “Het is erg als je faalt, maar het is veel erger om het nooit te hebben geprobeerd.” Mooi citaat, maar ik durf erom te wedden dat Teddy’s moeder liever had gezien dat haar kind arts of jurist was geworden. Die beschermende natuur is niet voorbehouden aan ouders. Goed bedoelende vrienden, familieleden, collega’s en professionals zitten niet verlegen om meningen over wat het beste is voor ons. En wat hun het beste lijkt stoelt op hun eigen levenservaring, overtuigingen en sociale normen – en daar is niets mis mee. Maar als je in de stress schiet van hun advies, bedenk dan dat hetgeen zij zeggen niet jouw waarheid hoeft te zijn. Reik naar binnen, wees eerlijk naar jezelf en kies wat het beste voor je is.

Weten wanneer je ja en nee moet zeggen

 Ga doen wat je écht belangrijk vindt! gaat over verantwoordelijkheid nemen voor hoe je je leven leidt. Een voormalige Britse minister-president, zei ooit: “De kunst van leiderschap is nee zeggen, niet ja. Het is heel gemakkelijk om ja te zeggen.” Als je je toekomst plant, is het belangrijk om richtlijnen te hebben voor je keuzes. Waartegen ga je ja zeggen, en wat doe je niet? Door: Judith Grimbergen, Nick van Dam, Paul Sherman en David Garten

Het boek: Ga doen wat je ‘echt belangrijk vindt

Het maakt niet uit in welke omstandigheden je verkeert, wat voor werk je doet, hoe oud je bent of wat je familiesituatie is: Ga doen wat je écht belangrijk vindt! helpt je verder. Ga ermee aan de slag en ontdek hoe je met al die concurrerende prioriteiten kunt omgaan, stress kunt overwinnen en weloverwogen keuzes kunt maken. Ofwel: hoe je het voor jou best mogelijke leven creëert en de beste versie van jezelf wordt.

• Meer informatie over Ga doen wat je echt belangrijk vindt >>>