Opruimen om te ontstressen

Mijn moeder is 87. Nog niet zo lang geleden is ze begonnen met ‘ontspullen’. Nee, ze heeft niet het boek gelezen van de beroemde opruimgoeroe Marie Kondo (2015). Ook het begrip döstädning is haar onbekend, hoewel dat wel goed verklaart waar ze mee bezig is. Döstädning is een Zweeds begrip. Dö betekent dood en städning opruimen. Het idee is dat je je huis en je spullen opruimt zodat je met een gerust hart kunt sterven. Al je dierbare spulletjes gaan nog een keer door je handen. Als er een verhaal bij hoort, ‘Die zilveren suikerschep kregen we van opa en oma bij onze verloving in 1953’, dan kan dat nog een keer verteld worden. Voorwerpen zonder veel waarde gaan alvast weg, paperassen worden uitgezocht, foto’s worden gesorteerd, en kinderen en kleinkinderen krijgen de gelegenheid alvast iets uit te zoeken wat ze graag zouden willen erven. Soms mag het al gelijk worden meegenomen, meestal gaat er een stickertje onder het object met daarop de naam van wie het straks krijgt. Dat lijkt allemaal wat heavy, ik had er in het begin ook wat moeite mee, maar zo voelt mijn moeder het niet. Voor mijn moeder brengt het rust in haar hoofd, het maakt het leven voor haar af.

Geschatte leestijd: 5 minuten

Margareta Magnusson heeft er een lezenswaardig boek over geschreven: De edele Zweedse kunst van het opruimen (2018). In het boek gaat zij veel verder dan de praktische kant van het opruimen voor je dood. Het is eigenlijk een vrolijk boek vol wijsheden en handige tips die je direct kunt gebruiken om al die overtollige spullen weg te doen, ook als je nog volop in het leven staat.

Dennis Storm, voormalig bnn-presentator, heeft ook een prettig boekje geschreven over ontspullen: Weg ermee (2018). Het gaat eigenlijk over minimalisme, en levensstijl waarbij je meer rust en ruimte – en dus minder stress – creëert door veel bewuster met spullen om te gaan. ‘Thuis leven alsof je op reis bent, dat is de kunst van het minimalisme’, schrijft Dennis.

Waarom ontspullen?

Maar waarom zou je dat doen, ontspullen? Wat zegt de wetenschap over het belang van opruimen? Allereerst biedt een strak en opgeruimd huis niet alleen meer ruimte in je woning, maar ook ruimte in je hoofd. Spullen leiden af, je neemt ze waar, en wat je waarneemt wil je onbewust ordenen, een plek geven. Dat geldt zelfs voor notoire sloddervossen. Dat ordenen legt beslag op je hersencapaciteit, met name je executieve functies, iedere keer opnieuw als je er niets aan doet. En daar zit je als gestrest persoon niet op te wachten. Ruim op, gooi spullen die je niet nodig hebt weg, en je kunt je beter concentreren op wat er wel toe doet.

Er is ook zoiets als wat in de wetenschap de restoratieve omgeving wordt genoemd. Dat zijn plekken waar je mentaal herstelt, bijvoorbeeld na een stressvolle periode. Psycholoog Henk Staats, verbonden aan de Universiteit Leiden, deed er onderzoek naar en kwam tot de conclusie dat herstellen van stress beter gaat in een landelijke en natuurlijke omgeving, maar ook je eigen huis is zo’n plek. Mits je huis niet vol staat met rotzooi en er geen klusjes op je liggen te wachten; dan wordt je huis juist in verband gebracht met ‘somberte en een tragere afname van het stresshormoon cortisol’ (Hofstede, 2017).

Ruim op, gooi spullen die je niet nodig hebt weg, en je kunt je beter concentreren op wat er wel toe doet.

Overigens hoef je al die opruimboeken niet aan te schaffen om aan de slag te kunnen. Inspirerend om te lezen, hoor, daar niet van, maar opruimen en ontspullen moet je gewoon doen. En wil je het wel, maar heb je toch een steuntje in de rug nodig? Er zijn tal van opruimcoaches die je kunnen helpen. Wil je liever zelf aan de slag, dan vind je hieronder wat tips op basis van mijn eigen ontspulperiode, die begon vlak voor mijn sabbatical in 2018. Omdat ik minimaal honderd dagen op pad zou gaan, overwoog ik mijn appartement te verhuren. Maar ja, dan moest ik het verhuurklaar maken. Dat was voor mij het moment om te ontspullen en het begin van de ontwikkeling van een minimalistische levenshouding, al wist ik dat toen nog niet.

Opruimtips

Mijn tips:

1. Breng jezelf in een opruimflow: wil je het opruimen en ontspullen drastisch aanpakken, dan is het goed daar (minimaal) een weekend voor te nemen. Af en toe een uurtje werkt niet. Maak er een project van en volg een goede planning. Je kunt per kamer opruimen en ontspullen, of per categorie, zoals kleding of boeken. Op een gegeven moment kom je in een flow waarin je steeds makkelijker afscheid neemt van dingen. Pak dat momentum.
2. Maak onderscheid tussen wat je echt nodig hebt, wat direct al weg kan en waar je nog over twijfelt. Stop de laatste spullen in dozen en plaats die in de berging, uit het zicht. Reserveer een weekend later in de tijd om die spullen nog eens te bekijken. Bijvoorbeeld na een jaar. Heb je ze gemist? Of was je ze al vergeten?
3. Digitaliseer. Ik had zelf nog een aantal dozen met oude foto’s, handgeschreven briefjes, dagboekjes die ik na mijn eerste ‘ontspulronde’ (vlak voor mijn sabbatical) nog had overgehouden. Tijdens de coronacrisis heb ik een goede scanner gekocht en heb een week lang uur na uur na uur alles gescand en opgeslagen op een harde schijf. Een heidens karwei, maar ik ben superblij dat ik dat toen gedaan heb. Ik maakte ook foto’s van spullen die me dierbaar waren en niet gescand konden worden zoals kindertekeningen en -knutsels van mijn zoon. Niet alleen scheelde dat zes dozen in de berging, het is ook nog eens makkelijker terug te kijken. Ik hield één doos over met papier dat wel mocht blijven, of moest blijven, zoals het bewijs van de aankoop van mijn appartement en, toegegeven, toch nog een paar tekeningen van mijn zoon.
4. Als jij het niet doet … Realiseer je bij twijfel dat als je er niet meer bent, iemand anders de spullen waar jij zo moeilijk over doet, waarschijnlijk zal weggooien. Een teddybeer is echt alleen maar stof, die heeft geen ziel, echt niet.
5. Geef weg. Ik heb een aantal spullen op Marktplaats gezet en er zo iemand anders gelukkig mee gemaakt en er ook nog wat voor gekregen. Veel kleding en schoenen vonden de weg naar het Leger des Heils. Heel veel boeken heb ik weggegeven en een deel weggegooid. Ik heb nu nog maar een beperkte fysieke bibliotheek. Nieuwe boeken koop ik zo veel mogelijk in digitale vorm.
6. Koop een tijdje niets. Heb je dit alles gedaan en is je huis opgeruimd en behoorlijk ‘ontspuld’? Verbied jezelf dan een periode, bijvoorbeeld een jaar lang, iets nieuws te kopen, tenzij het echt niet anders kan (zoals wanneer de wasmachine kapot is). Maak er een challenge van. Stop het geld dat je iedere keer van plan was uit te geven aan een nieuwe aankoop dezelfde dag in een apart spaarpotje voor een bijzondere ervaring, zoals een retraite.

Bron: Handboek Stress te Lijf

Door: Jan Jaap Verolme