Door aanhoudend personeelstekort worstelen organisaties met een stijgende werkdruk. Dat tekort is zeker in IT erg lastig op te lossen, want talent is schaars. Het is dus belangrijker dan ooit voor IT-organisaties om werknemers te behouden en om waar nodig bij te scholen. Dit vraagt niet alleen om een verbetering van interne processen, maar ook om een cultuuromslag, te beginnen met een andere stijl van leidinggeven: open leiderschap.
Van open source naar open leiderschap
Open source is uitgegroeid tot een volwaardige filosofie die strategische richting kan bieden aan uiteenlopende aspecten, van technologie en procesoptimalisatie tot leiderschap en cultuur. Wie wil er nou niet werken in een omgeving waarin processen continu worden geoptimaliseerd, mensen en systemen transparant en veilig samenwerken, talent ten volle wordt benut en werknemers van elkaar leren?
Open source-software is het technische aspect van deze ideale werkomgeving. De procesmatige en menselijke kant is open source leiderschap.
Een open houding
Open leiderschap is een managementstijl gebaseerd op de kernwaarden van open source, zoals samenwerking, transparantie en kennisdeling. Het draait kort gezegd om het creëren van een cultuur waarin vertrouwen, inclusiviteit en gedeelde verantwoordelijkheid centraal staan.
Dit komt met belangrijke organisatorische voordelen:
- Betere samenwerking en lagere kosten: Open source draait om transparantie en samenwerking. Bij open leiderschap is dat niet anders. De crux is het openen van interne silo’s om innovatie te stimuleren. Deze silo’s zijn een aanhoudend probleem voor organisaties. Volgens recent onderzoek worstelt 96% van de grote organisaties met silo’s. Als zij met open leiderschap deze silo’s daarentegen met elkaar weten te verbinden, kunnen ze sneller inspelen op klantbehoeften én kosten besparen (bijvoorbeeld door dubbel werk te voorkomen op meerdere afdelingen).
- Versnelde werkprocessen en verhoogde productiviteit: Open source-systemen en open leiderschap maken werkprocessen efficiënter. Net zoals open source platforms kennisdeling bevorderen en repetitieve taken automatiseren, biedt open leiderschap medewerkers de kans om zich te richten op meer strategische en waardevolle taken. En dat kan broodnodig concurrentievoordeel opleveren.
- Experimenteren en coachen: Een open-source benadering vraagt om samenwerken met mensen die bereid zijn hun ideeën uit te dagen en onderstrepen het belang van vertrouwen en vrijheid. Deze waarden stellen mensen in staat om vrijelijk meningen, ideeën en expertise uit te wisselen. Dit stimuleert innovatie en positieve verandering. Deze principes kunnen door organisaties worden omarmd om een sterke bedrijfscultuur te bevorderen en barrières en hiërarchieën te doorbreken.
De eerste stappen naar open leiderschap
Elke organisatie kan open leiderschap integreren in haar bedrijfscultuur, maar dit is geen verandering die van de ene op de andere dag plaatsvindt. Dit bleek ook uit een rondetafelgesprek dat Red Hat afgelopen najaar organiseerde, waar een diverse groep beslissers uit de top van het Nederlandse bedrijfsleven bijeen kwam om open cultuur te bespreken. Eén boodschap kwam duidelijk naar voren: open leiderschap is essentieel voor organisaties, maar de weg ernaartoe is niet altijd even eenvoudig. Het implementeren van deze leiderschapsstijl wordt vaak belemmerd door gevestigde werkwijzen, weerstand tegen verandering of zorgen over juridische complicaties.
Een van de belangrijkste inzichten uit het rondetafelgesprek was de behoefte aan een op maat gemaakte implementatiestrategie. Een model dat hierbij vaak werd genoemd, was het 4C-model (Customer (klant), Convenience (gemak), Cost (kosten) en Communication (communicatie), waarbij ‘Communicatie’ de grootste impact kan maken op de eerder genoemde barrières. Het blijkt dat, wanneer organisaties transparante communicatie omarmen – met sturing bovenaf door het leiderschap en feedback van onderaf door de medewerkers – er een fundament van vertrouwen ontstaat.
Cultuur van openheid en vertrouwen
Om deze culturele verschuiving te ondersteunen, kunnen organisaties moderne corporate design principes implementeren, structuren heroverwegen om open samenwerking te bevorderen en traditionele hiërarchieën te ontmantelen. Zo kunnen bijvoorbeeld cross-functionele teams met een duidelijke verantwoordingsplicht worden opgericht om een voortdurende afstemming tussen afdelingen te garanderen. Regelmatige feedback momenten kunnen problemen vroegtijdig aan het licht brengen en een gevoel van gedeelde doelstellingen creëren.
Het moge duidelijk zijn: de eerste stap naar open leiderschap is het creëren van een cultuur van openheid en vertrouwen. Dus open source niet alleen je tech, maar ook leiderschap.
Door: Marcel Timmer
Managing Director Red Hat Nederland
