Ontregelen is het anders doen, het anders durven doen. Los van traditie. Weg van de gebaande paden. Daarbij: mensen willen het anders. Het is een maatschappelijke trend. We willen onze eigen keuzen kunnen maken, zelf of medebepalen wat er gedaan moet worden. In de praktijk kan dit verschillend uitwerken in organisaties.
Er ontstaat meer verantwoordelijkheid bij de lagere echelons. Mensen gaan werken in kleinere units (werkcellen) waarin leiderschap niet als functie maar als rol aanwezig is. De klant krijgt meer zeggenschap in het eigen werkproces, bijvoorbeeld open-sourceontwerpen. Er komt ruimte voor duurzaam en lokaal ondernemen, de opkomst van het ‘sustainisme’ (een andere indeling van onze sociale processen waarbij de mens, weer, als maat geldt). De netwerkorganisatie komt op, er is een opmars van de flat army. Er komen experimenteerzones en proeftuinen – voor deze gebieden gelden dan even de regels niet – in organisaties. Kortom: ontregelen is aan de orde van de dag. Het keurslijf van ongeschreven en geschreven regels hindert het eigen initiatief, hindert de energie en vertraagt ook het vliegwiel dat positieve krachten en innovatie op gang moet brengen. Veel mensen onderkennen dit; er is een expliciete behoefte om te ontregelen in onze maatschappij. Een aantal voorbeelden. Het huidige kabinet wil minder regels en simpeler regels voor ondernemers. Het kabinet koerst op een administratieve lastenvermindering van 25 procent in 2015. Het gaat om ongeveer honderd maatregelen die het bedrijfsleven in totaal een kostenbesparing van ruim 1,6 miljard euro moeten opleveren. Een voorbeeld in de zorg is het ‘experiment regelarme instellingen’. Het experiment betreft 28 instellingen in de langdurige zorg die geheel of gedeeltelijk worden gevrijwaard van regels. Dit experiment is opgezet in de vorm van een leren-van-elkaarnetwerk.Regeldruk in de zorg
Als er ergens gewerkt wordt met regels, is het in de zorg, en wel met een grote overhead om het monster van de regeldruk te kunnen bevredigen. Menselijke handelingen werden per minuut geregistreerd. De kosten explodeerden. De patiënt was hiervan het slachtoffer. Totdat Jos de Blok kwam met zijn Buurtzorg. Toen hij bij zijn baas geen gehoor vond, stapte hij uit het systeem. Hij zette eigen, zelfsturende, multidisciplinaire teams op. Zonder managers. Rondom patiënten. Effectiever, goedkoper en met patiënten die tevreden zijn. Aanvankelijk werden zijn initiatieven doodgezwegen (= tunnelvisie). Nu reist heel Den Haag af om naar zijn concept te kijken (zie ook www.buurtzorgnederland.com).
Een voorbeeld van ontregelen is ook dat lagere overheden participatieve bijeenkomsten organiseren om burgers te laten meebepalen over, bijvoorbeeld, de inrichting van de wijk of de uitwerking van bepaalde regels. De ambtenaar moet achter zijn bureau worden losgeweekt om zijn oor actief te luisteren te leggen bij ‘het volk’. Ontregelen leidt ertoe dat deze functionarissen een ander functieprofiel krijgen. Goed kunnen omgaan met mensen, kunnen luisteren en proactief zijn, zijn de nieuwe functie-eisen.
Aanpassen in bedrijfsleven
In het bedrijfsleven is het niet anders. In deze toch moeizame economische tijden is het voor organisaties, zeker de grotere, lastig om zich snel aan te passen aan de veranderende omgeving. Regels zijn een obstakel; allerlei intern en extern opgelegde regels leggen organisaties aan banden. In deze tijd kan een klein mkb-bedrijf succesvoller zijn, omdat de regeldruk daar minder is. Regels zijn innovatiekiller nummer 1. Innovatie is de kurk waarop organisaties drijven. De woorden innovatie en ondernemerschap worden veelal in één adem uitgesproken. In veel grote traditionele bedrijven is ondernemerschap een kerncompetentie geworden. Innovatie en regels zijn een contradictio in terminis: innovatie en ondernemerschap kunnen niet bestaan als elk initiatief door regels om zeep wordt geholpen.
De nieuwe voorzitter
Dit artikel komt uit het boek De Nieuwe voorzitter van Nathalie Vrancken.
