Liefde en zaken: twee domeinen die verrassend veel op elkaar lijken. De fundamentele vraag die in beide werelden opduikt, is: kiezen we voor exclusiviteit of laten we ruimte voor meerdere partners? Zijn we monogamie of polygaam? En wat verstaan we in de zakelijke context onder vreemdgaan?
Variatie in relatievormen
In veel westerse samenlevingen is monogamie de norm. Dit betekent dat we één vaste levenspartner hebben en dat overspel – zowel emotioneel als fysiek – als het verbreken van de exclusiviteitsbelofte wordt beschouwd. In landen als de Verenigde Staten en Nederland is er een groeiende tolerantie voor polyamoreuze structuren, maar de dominante gedachte is nog altijd dat ware liefde zich in exclusiviteit uitdrukt.
Toch is de wereld veel diverser dan dat als het gaat om relatievormen. In sommige islamitische en Afrikaanse samenlevingen is polygynie – een man met meerdere vrouwen – een geaccepteerde en soms zelfs sociaal wenselijke structuur. In Saoedi-Arabië en bepaalde delen van West-Afrika kan een man meerdere vrouwen hebben, en aan de andere kant kent Tibet een eeuwenoude traditie van polyandrie, waarbij een vrouw met meerdere mannen getrouwd is.
Een monogame fusie of meerdere allianties? Hoe exclusief moet een zakelijke relatie zijn?
Ook in de zakenwereld is de keuze tussen monogamie en polygamie relevant. Bij een klassieke fusie beloven twee bedrijven elkaar eeuwige trouw: exclusieve integratie, gezamenlijke branding en gedeelde strategische doelen. Maar wat als een van de partijen ondertussen al aan het flirten is met een derde bedrijf? Of wat als jouw flirt getrouwd is en je die partner er dan ook bij moet nemen?
In de corporate wereld zijn ‘open relaties’ geen uitzondering. Denk aan bedrijven die strategische allianties aangaan met meerdere partijen, vergelijkbaar met polyamoreuze relaties. Grote technologiebedrijven zoals Google en Amazon werken met verschillende partners zonder zich exclusief te binden. Zelfs binnen fusies zien we soms dat bedrijven parallel onderhandelingen voeren met andere potentiële partners, zonder dat de eerste kandidaat hiervan op de hoogte is. Dit wordt in de zakenwereld vaak als slimme strategie gezien, maar voelt voor de andere partij soms als verraad.
Wat is vreemdgaan in de zakelijke context?
In persoonlijke relaties is vreemdgaan een breed begrip. Het kan fysiek zijn, maar ook emotioneel: een partner die diepgaande gesprekken voert en emotionele steun zoekt bij iemand anders dan de vaste geliefde. Op zakelijk vlak zien we vergelijkbare verschijnselen. Wat valt er onder ‘zakelijk vreemdgaan’?
- Parallelle onderhandelingen: Een bedrijf dat al vergevorderd is in de fusiebesprekingen maar stiekem ook nog een andere kandidaat onderzoekt, kan worden beticht van ‘vreemdgaan’. Dit gebeurt vaak onder het mom van de ‘opties openhouden’, maar zodra het uitkomt, voelt de primaire partner zich vaak bedrogen.
- Geheime zijprojecten: Soms behouden bedrijven na een fusie toch hun oude partnerschappen en klantrelaties, zonder de nieuwe partner hiervan op de hoogte te stellen. Dit kan spanning veroorzaken en de integratie verstoren.
- Belangenconflicten: Een CEO of manager die na een fusie nog steeds loyaal blijft aan zijn oude netwerk en bevooroordeeld beslissingen neemt, kan worden gezien als een zakelijke ‘overspelpleger’.
- Buitenspelen: Je runt een bedrijf samen met je zakenpartner, maar laat de ander voornamelijk het huishouden doen terwijl je zelf de leuke, coole projecten met andere mensen of partijen buiten de deur oppakt.
- Te veel delen: Kennis, producten, plannen of materialen die je met de ene zakenpartner ontwikkelt, deel je met een andere zakenpartner of partij zonder overleg en zonder er een vergoeding voor te vragen.
Polygaam zakendoen
In sommige culturen wordt een polygaam huwelijk als strategisch gezien: het biedt economische voordelen, sterke politieke allianties en sociale zekerheid. In het bedrijfsleven werkt een hybride model soms ook beter dan een exclusieve fusie.
luchtvaartallianties
Een interessant voorbeeld zijn allianties in de luchtvaart, zoals Star Alliance en SkyTeam. Luchtvaartmaatschappijen binden zich dikwijls niet aan één exclusieve partner, maar werken met meerdere bedrijven tegelijk, waardoor ze flexibel blijven en hun marktaandeel vergroten. Dit soort ‘polygaam zakendoen’ kan ook een duurzame strategie zijn.
Transparantie
Toch is transparantie essentieel. Net zoals in relaties moet in de zakelijke wereld duidelijk zijn welke afspraken er zijn gemaakt en waar de grenzen liggen. Als je in een fusie zit, en je ontdekt dat je partner ondertussen een andere overnamekandidaat overweegt, voelt dat als een diepe vertrouwensbreuk. Aan de andere kant, als je van tevoren afspreekt dat meerdere partnerschappen mogelijk zijn, kan iedereen zich comfortabeler voelen bij de dynamiek. Wil je een exclusieve integratie of juist ruimte houden voor andere strategische allianties? Net als in een romantisch huwelijk draait het in zakelijke relaties niet alleen om de formele afspraken, maar ook om de onderliggende emoties en het vertrouwen tussen de partners.
Onderwerpen die op tafel moeten komen zijn:
- Heeft je organisatie een voorkeur voor exclusieve, langdurige samenwerking of is een open netwerkmodel geschikter?
- Wat zijn de onbesproken ‘bijrelaties’ die invloed hebben op de hoofdverbintenis?
- Zijn er nog exen of andere oude, sterke relaties waar we het over moeten hebben?
- Is er ruimte voor polycentrisch leiderschap of moet alles door één kern worden gecontroleerd?
- Hoeveel en met wie mogen wij ieder ‘buitenspelen’ en wanneer is dat te veel of bedreigend?
- Wat spreken we af over kennis, producten of materialen delen met andere samenwerkingspartners?
Thuis en op je werk: liefde en relaties zijn nu eenmaal complex
Of je nu kiest voor monogamie of polygamie, in de liefde en in zaken draait het uiteindelijk om openheid, vertrouwen en wederzijdse verwachtingen. In zakelijke huwelijken en samenwerkingen komen ook altijd patronen uit ons privéleven naar boven. Dus als je privé gescheiden bent en je zakelijke huwelijkspartner ook weer vreemdgaat, dan komt dat extra hard aan. Een fusie zonder duidelijke afspraken over exclusiviteit kan net zo pijnlijk eindigen als een huwelijk waarin een van de partners zich stiekem oriënteert op een ander. Erger je je thuis aan het exuberante uitgavepatroon van je partner, dan kan hetzelfde ook in je zakelijke samenwerking gaan opspelen. In de wereld van fusies en overnames is de vraag dan ook niet alleen of je een goede partner kiest, maar ook of je bereid bent om exclusief te zijn – of dat je juist ruimte laat voor andere verbindingen.
De les uit de antropologie is helder: relatievormen verschillen wereldwijd, maar wat overal hetzelfde blijft, is dat partners zich veilig en gewaardeerd willen voelen. Of je nu in het huwelijksbootje stapt of een zakelijke alliantie aangaat, het is cruciaal om de wederzijdse verwachtingen goed te managen. Want uiteindelijk, of je nu een trouwring aan iemands vinger schuift of een fusieovereenkomst tekent, gaat het altijd om hetzelfde: commitment, vertrouwen en een gedeelde toekomstvisie.
Door: Dr. Danielle Braun is corporate antropoloog, directeur van de Academie voor Organisatiecultuur, columnist en een van Nederlands topsprekers. Ze is auteur van De Corporate Tribe, Building Tribes, Patronen en Da’s Gek. Van haar boeken zijn al meer dan 70.000 exemplaren verkocht.
Bron: In voor- en tegenspoed – Organisatiecultuur bij fusie, samenwerking en ontvlechting
