Meer in control door minder controle klinkt even tegenstrijdig als aantrekkelijk. Te mooi om waar te zijn? Al sinds de jaren tachtig geven deskundigen aan dat dit mogelijk is.
Inmiddels groeit het besef dat het ook noodzakelijk is. Allerlei sectoren lopen immers vast in een overload aan regels en bijbehorende controles. Een disclaimer voor de traditionele risicomanager: de louter instrumentele risicobenadering heeft hiermee z’n langste tijd gehad.
Deskundigen over het loslaten van controle
Steeds meer deskundigen uit allerlei vakgebieden komen tot de conclusie dat meer regels niet tot meer zekerheid leiden. Al in 1984 waarschuwde socioloog Charles Perrow in zijn baanbrekende boek Normal Accidents dat incidenten ‘normaal’ zijn. Ze worden veroorzaakt door de factor mens en kunnen nooit volledig door systemen worden uitgebannen. Als reactie hierop ontwikkelden psycholoog Karl Weick en bedrijfskundige Kathleen Sutcliffe het concept van de High Reliability Organizations. Door menselijke fouten aan de hand van zwakke signalen vroegtijdig op te sporen, kunnen veel drama’s in de kiem worden gesmoord. Bedrijven in hoogrisicovolle sectoren als kernenergie en defensie bewijzen dit. Dit vraagt wel om organisational mindfulness, een collectieve alertheid op afwijkingen. Onze eigen luchtvaartexpert Benno Baksteen heeft zich naar aanleiding van de vliegtuigcrash in de Franse Alpen publiekelijk uitgesproken tegen het nemen van overhaaste extra regels. In een quote op de achterflap van mijn boek Risicogestuurd Werken zegt hij: ‘Effectief omgaan met onzekerheid vraagt niet om (nog) meer procedures en toezicht. Het vraagt om het loslaten van de illusie van volledige controle’.
