Ongetwijfeld heb jij, net als ik, in het verleden weleens trainingen of lezingen bijgewoond die niet bleven hangen. Die op de een of andere manier moeilijk na te vertellen waren. Of die geen of weinig impact hebben gehad. Terwijl je het tijdens de training wel degelijk naar je zin had. Of je geïnspireerd of aangesproken voelde. Hoe kan dat toch!?
Niet afgerond
Daar kunnen vanzelfsprekend vele zaken een rol in spelen, maar ongetwijfeld is één ervan geweest: de cursus, training, lezing had geen heldere focus. Het was een klont informatie. Of het was niet afgerond (‘omwille van de tijd rond ik nu af …’). Een verhaal dat verteld wordt, een lezing die je bijwoont: het eerste wat je doet als je luistert, is ordenen. Voortdurend is je brein bezig om te filteren wat wel de moeite waard is en wat niet zo relevant is: het prioriteert, vereenvoudigd gezegd. Dat gebeurt niet al te grondig, eerder grofmazig. Er komt immers doorgaans veel te veel informatie binnen om alles rustig te doorvlooien en daar alle tijd voor te nemen.
Ordenen
Dat ordenen – wat is belangrijk en wat niet? – valt nog lang niet altijd mee. En dat geldt zeker wanneer de verteller of spreker geen richting geeft aan wat je zou moeten horen. Waar spreekt de spreker naartoe? Waar wil hij je uiteindelijk naartoe brengen? Als de spreker dat niet duidelijk maakt, moet je dat als luisteraar zelf doen. Een hele inspanning! Met een beetje pech hoor je een brij of een klont tekst en moet je maar uitzoeken wat je hebt geleerd.
Begin bij het eind
Vriendelijke stelregel: een goede spreker begint bij het eind (waar breng ik je naartoe vandaag?) en eindigt bij het begin (waar wilde ik je naartoe brengen en hoe zijn we daar inderdaad terechtgekomen?). Daarmee helpt de verteller jou als luisteraar navigeren in het verhaal. Je krijgt ankerpunten aangereikt waarlangs je kunt gaan luisteren. Dat is gunstig in vele opzichten, maar laten we beginnen met dat het rust brengt voor je brein. Prettig is dat, hoor. Want als je iets wilt kunnen horen, heb je je energie hard genoeg nodig voor de inhoud. En dan is het wel zo fijn wanneer de boodschapper je helpt navigeren door het begin- en eindpunt aan te wijzen. Niet alleen in het hoofd van de spreker (‘ik weet precies waar ik heen wil met mijn verhaal’), nee: hardop. Zodat iedereen dezelfde kant op navigeert en we dus samen blijven in dat proces.
Focus is het startpunt
Zo’n beginpunt en eindpunt, dat biedt focus. Focus is het startpunt van luisteren. Zonder focus doe je maar wat. Een verhaal kan best inspireren of leuk, grappig of leerzaam zijn, maar herhalen wat er is gezegd is lastig. Van een spreker of een schrijver mag je heus verwachten dat ze je daarin te hulp schieten. Zodat je kunt horen wat ze te zeggen hebben. Ik mag toch hopen dat dat de bedoeling is van die spreker of schrijver, dus zo gek is dat verzoekje niet.
Die drie-eenheid werkt als een tierelier
Van de bananenschillen-groene zeep-presentatiecoach Anne Spies leerde ik: Geef je publiek drie dingen. Drie. Want een rijtje van drie dingen is te behappen voor je publiek. Drie! Waar kennen we dat toch van … Nou, al in heel oude geschriften komen we de drieslag veelvuldig tegen (bingo: de Heilige Drie-eenheid). Ik pas de drieslag sinds ik die les van deze presentatiecoach leerde overal toe. Bijvoorbeeld in dit boek (want dan weet ik dat je het onthoudt), in mijn trainingen, in mijn lezingen. De les die ik van haar leerde en die ik bovendien later in ons gezamenlijke werk keer op keer bevestigd zag, werkt als een tierelier. Alles komt in drie.
Een drieslag biedt houvast aan de luisteraar. Maar natuurlijk – je voelde hem al aankomen – ook aan de spreker. Een heel verhaal kun je ophangen aan de kapstok van de drieslag. Dat geeft overzicht, ruimte, structuur. Je kunt zelfs een héél lang verhaal maken (zoals je leest), als je maar je drieslag aanhoudt. Zodat je voortdurend kunt terugkeren en je publiek helpt om de rode draad te blijven zien. Moet jij eens kijken hoe goed je publiek de essenties van je verhaal uiteindelijk kan navertellen!
Alles dankzij die gulden regel van de drieslag.
Drieslag brengt focus
Het geheim van de drieslag is: focus. En focus inbouwen betekent een aanhoudend herhalen: waarover gaat dit gesprek en waar moet het heen? Wanneer je spreker dat niet doet – en dat is meestal het geval, let er maar eens op – moet jij als luisteraar dat doen. Dat is een hele klus zoals ik al zei, want je brein gaat alle kanten op en bovendien: je wordt onherroepelijk gegrepen door de inhoud. En als je meegesleept wordt door de inhoud van een verhaal, vergeet je om er even boven te gaan hangen en te kijken: waar ging het nu ook weer om?
In een informeel, vriendschappelijk of terloops gesprek maakt dat natuurlijk niet veel uit. In een formeel, zakelijk en/of professioneel gesprek echter ligt dat anders. Daar maakt het wel degelijk uit of je zicht hebt op de structuur en de ankerpunten van een overleg of gesprek. Want waar gaat dat gesprek naartoe? Zeker in een gesprek in een professionele context of in een persoonlijk gesprek waarin onderlinge afspraken gemaakt moeten worden, is het van belang om zicht te hebben op de grotere structuren van een gesprek. Daarmee breng je namelijk focus aan in je luisteren. Je stuurt als het ware je brein naar die punten waarop attentie nodig is.
Richting aan het luisteren
Ik schreef trouwens: het geheim van de drieslag is focus. Inmiddels weet je dat het omgekeerde óók waar is: het geheim van focus is een drieslag. Want een drieslag kun je behappen. Het geeft richting aan je luisteren zodat je in staat bent de essenties van het gesprek te horen.
Bron: Luisterboek
Door: Froukje Weidema
