Beste Leike, Leiderschap is een begrip dat bij mij altijd een zekere gêne veroorzaakt. Het roept bij mij associaties op met de Duitse vertaling van dat woord en met het idee dat er een grote leider, met visie en charisma, de koers bepaalt omdat hij dat beter kan dan de rest.
Nu zie ik ook allerlei verstandige collega’s die het begrip anders laden en andere accenten leggen, en dat maakt me snel milder. Je kunt leiderschap als een functie van de groep zien, of van het systeem. Het gaat erom dat er richting ontstaat, keuzes worden gemaakt, niet om wie dit doet. In die zin ben ik ook een fan van het poldermodel, ons unieke vermogen om compromissen te sluiten en te zoeken naar oplossingen waar iedereen mee kan leven. Juist niet ‘the winner takes it all’ zoals we zien in Verenigde Staten en Koninkrijken. Juist de minderheid meenemen in de te maken keuzes. Maar kan dat altijd?Regie
Deze week ontstond in politiek Den Haag opeens een enorme vraag om ‘regie’ van de premier. Dit na weken waarin het Malieveld drie keer werd omgeploegd door zwaar materieel en aan de vooravond van een (inmiddels afgeblazen) grote onderwijsdemonstratie. En na jaren van niet oplossen van urgente problemen. Deze week werd bekend dat we volgens het PBL de Parijsdoelstellingen niet gaan halen. Maatschappelijke sectoren zoals de politie, het leger en het onderwijs kampen met grote functioneringsproblemen door een oplopend tekort aan personeel en geld. We hebben wel heel veel hypotheken op de toekomst genomen heel veel fragiel gemaakt. Het loopt nu tegelijk klem en uit de hand. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Tot nu toe is dat polderend niet echt gelukt. Hier en daar mooie woorden, maar geen daden. Het lijkt erop dat reeksen kabinetten polderen hebben verward met ontkennen, vooruitschuiven en voorkomen van pijnlijke keuzes. En dus rommelt alles gewoon door. We organiseren vrolijk een Formule 1 op Zandvoort, we fantaseren door over Lelystad airport zodat we nog meer kunnen vliegen en we blijven 130 rijden, niet omdat het substantieel sneller gaat, maar omdat dat zo lekker voelt. Vandaar die roep om de rol van de baas; Alles ist jetzt Chefsache. We hebben een grote behoefte aan leiderschap. Aan echte keuzes. Aan een leiderschap dat uitspreekt dat we ons leven echt moeten veranderen. Dat de kool en de geit niet beiden gespaard kunnen worden. Dat dat gewoon niet anders kan.Joop den Uyl
Ik hoorde deze week Joop den Uyl, die in december 1973 met gedragen stem de autoloze zondag aankondigde. Ook toen al rond een energiecrisis:
“Ik wees er al op dat de crisis van vandaag, dat energietekort waarmee we te maken hebben, schoksgewijs tot uitdrukking brengt dat energietekort dat er eigenlijk al wás in de hele wereld. Wij moeten beseffen met elkaar dat we niet kunnen voortgaan met het verbruik van beperkte voorraden brandstoffen en grondstoffen zoals we dat in de laatste kwart eeuw hebben gedaan. Zo bezien keert de wereld van vóór de oliecrisis niet terug. Wij zullen ons blijvend moeten instellen op een levensgedrag met een zuiniger gebruik van grondstoffen en energie. Daardoor zal ons bestaan veranderen. Bepaalde uitzichten vallen daardoor weg. Maar ons bestaan hoeft er niet ongelukkiger op te worden. Als ik dat zeg, dan wil ik vooral niet te licht tillen aan de grote moeilijkheden die velen van onze medeburgers vandaag al ondervinden als gevolg van de crisissituatie.”
Leiderschap, durven kiezen, wat een goed idee.
Groet, Jaap
Leike van Oss en Jaap van ’t Hek schreven samen veel boeken over verandermanagement en veranderkunde. Daarnaast schrijven ze elkaar brieven. Meer vind je op hun boekenwebsite >>>
