“Ik vertrouw je volledig.” Mooie woorden, maar vaak gevolgd door: “Kun je wel even een update sturen?” Welkom in de paradox van vertrouwen en controle, waar leidinggevenden zichzelf dagelijks in vastdraaien. We zeggen dat we vertrouwen, maar controleren ondertussen tot op de laatste details. Hypocrisie? Misschien. Menselijk? Zeker.
Vertrouwen is geloven zonder bewijs. Controle is de tegenovergestelde beweging: grip houden op wat onzeker is.
Ik herinner me mijn eerste maand in een nieuwe baan nog goed: “Als ik iets beloof, doe ik het. Je hoeft het niet telkens te controleren,” zei ik tegen mijn leidinggevende. Haar reactie: “Ik ken je nog niet, dus daar kan ik niet vanuit gaan.” De tegenstelling tussen vertrouwen en controle, die ik toen ervoer, is voor veel mensen herkenbaar.
- Waarmee rechtvaardig jij controle, zelfs als je zegt te vertrouwen?
Het dilemma tussen vertrouwen en controle
Elke poging om vertrouwen en controle te combineren, wringt. Zodra je controle uitoefent, toon je impliciet wantrouwen. Dit leidt tot een paradoxale situatie waarin managers vertrouwen willen geven, maar via controlesystemen (urenregistraties, voortgangsrapportages) kenbaar maken dat ze niet zomaar op hun vertrouwen durven te vertrouwen.
- Waarom hechten wij zo sterk aan rapportages en controlesystemen, denk je?
Vertrouwen geven, is macht geven
Werkelijk vertrouwen betekent niet alleen zeggen: “Ik geloof in je.” Het betekent ook: “Jij hebt de macht om beslissingen te nemen.”
Zo zei een beleidsambtenaar uit het Oosten van het land tegen me: “Ik snap nu waarom inwoners uit onze gemeente zo vaak boos zijn na een inspraakavond. We zeggen dat we als gemeente bereid zijn onze inwoners inspraak te geven. Maar we zijn vooral op zoek naar draagvlak voor onze plannen. Plannen die eigenlijk niet meer ter discussie staan.’ Er is dus geen vertrouwen in de ideeën van de inwoners. In ieder geval niet genoeg om er macht aan te hangen.
- Zet jij jouw vertrouwen om in afstaan of delen van macht? Zo ja, hoe doe jij dat concreet?
De spanning tussen vertrouwen en controle
Deze spanning tussen vertrouwen geven, en de mogelijke risico’s die daarmee gepaard gaan, roept vragen op over hoe we leiderschap willen invullen. Is vertrouwen geven, naast een mooi ideaal, ook daadwerkelijk slim? Of eerder naïef? Wat laat jij in de praktijk zien als collega, als leidinggevende? Waar ga jij, als het erop aankomt, vooral vanuit? Is jouw mogelijke wenselijke antwoord ook het daadwerkelijke antwoord?
- Wat zegt jouw keuze voor vertrouwen of controle over jou?
De beroemde slogan van bedrijfsrecherchebureau Hoffmann speelt met deze vraag. “Vertrouwen is goed, Hoffmann is beter.” Vladimir Lenin vond van wel en richtte de KGB op met de woorden: “Vertrouwen is goed, controle is beter.” De boodschap? Controle is de volwassen keuze, vertrouwen is voor naïeve mensen. Klopt dat?
Vragen voor zelfreflectie
- Is vertrouwen risicovol?
- Ben je bereid de consequenties van jouw vertrouwen / jouw controle te dragen?
- Welke van jouw controlesystemen zijn voornamelijk verkapte uitingen van wantrouwen?
————————————————————————————-
Door: Ariane van Heijningen
Ik ben Ariane Van Heijningen en help individuen en organisaties hun belemmerende gedachten te doorbreken. 𝗔𝘂𝘁𝗲𝘂𝗿 𝘃𝗮𝗻 ‘𝗚𝗼𝗲𝗱𝗯𝗲𝗱𝗼𝗲𝗹𝗱 𝗺𝗼𝗲𝗶𝗹𝗶𝗷𝗸 𝗺𝗮𝗸𝗲𝗻 – 𝗵é𝘁 𝗯𝗼𝗲𝗸 𝘃𝗼𝗼𝗿 𝗰𝗼𝗮𝗰𝗵𝗲𝘀 𝗲𝗻 𝗶𝗲𝗱𝗲𝗿𝗲𝗲𝗻 𝗱𝗶𝗲 𝗵𝗲𝘁 𝗹𝗲𝗳 𝗵𝗲𝗲𝗳𝘁 𝗹𝗲𝘃𝗲𝗻𝘀𝘃𝗲𝗿𝗮𝗻𝗱𝗲𝗿𝗲𝗻𝗱𝗲 𝗴𝗲𝘀𝗽𝗿𝗲𝗸𝗸𝗲𝗻 𝘁𝗲 𝘃𝗼𝗲𝗿𝗲𝗻‘. Op de Longlist voor Managementboek van het Jaar 2025.
Afbeelding gemaakt met AI
