Op basis van onze kennis van en ervaring met crisisteams, zijn wij van mening dat nieuwe denklijnen en interventies de huidige werkwijzen van de voorbereiding op crises versterken. Naast de technische vaardigheden en de (hiërarchische) organisatie, vragen wij meer aandacht voor de zachte kant van de samenwerking. Niet omdat we geloven dat de benoemde spanningen daardoor oplosbaar zijn, maar omdat zij de crisisteams meer houvast geven om met de onzekere crisissituatie om te gaan.
Dit kunnen crisisteams concreet doen
Leer het ‘niet-weten’ te verdragen in teams
Mensen streven van nature naar zekerheid. Dit uit zich in de drang het onbekende te overzien, te beheersen en op te lossen. Een crisissituatie en de maatschappelijke druk die de crisis met zich meebrengt, versterkt dit gevoel van ‘willen weten’. Te weinig informatie voedt de angst om mogelijk een fout besluit te nemen. Te veel informatie zorgt voor overvloed, waardoor de crisisfunctionarissen zich ervoor afsluiten. Een tegenovergestelde opvatting is nodig om die onzekerheid te adresseren: het toestaan van het gevoel dat je niet alles hoeft te weten, helpt juist een complexe situatie te doorgronden. Het maakt dat onzekerheid hanteerbaar is en zorgt dat er denkruimte overblijft om tot oplossingen te komen.
Bouw aan de collectieve intelligentie van het team
Als je er alleen voor staat, dan durf je onzekerheid minder goed aan. Om het niet-weten te leren verdragen is het cruciaal te bouwen aan collectieve intelligentie van het team. Samen durf je meer, maar als sterk team ben je samen ook ‘slimmer’ dan het slimste individu. Samenwerken en ‘samenweten’ loont. Slimmer zijn betekent meer doorzien, meer aankunnen en meer durven. Juist een crisisteam is hierbij gebaat, om de complexiteit, de dynamiek en instabiliteit van een crisis beter te kunnen omvatten.
Richt je in de voorbereiding op de professionele identiteit van teamleden
In het leren en ontwikkelen van crisisfunctionarissen is nog een wereld te winnen. Bij de voorbereiding van crisisteams ligt grotendeels de nadruk op het ontwikkelen van de verzameling competenties van teamleden. Dat is belangrijk, maar het bepaalt slechts ten dele het succes van het crisisteam. Om samenwerking in het team van een nieuwe impuls te voorzien, is het in onze optiek van belang om meer aandacht te geven aan de professionele identiteit van teamleden. Welke persoonlijke eigenschappen leggen de teamleden in de crisisrol en hoe verhouden die zich tot elkaar? Met welke kwaliteiten kunnen ze de andere teamleden een stap verder brengen? De eerste stap bij aandacht voor professionele identiteit is inzicht krijgen in wie jij zelf bent en welk gedrag bij jou onder druk en spanning naar boven komt. Een tweede stap is het onderzoeken van je specifieke ‘professie’ in een crisisteam, samen met teamleden die dezelfde rol vervullen: wat is goed professioneel handelen in jullie rol en wat niet?
Aandacht voor de zachte kant van de samenwerking biedt houvast om met de onzekere crisissituatie om te gaan”
Selecteer crisisfunctionarissen op beschikbaarheid en kwaliteit
Crisisbeheersing vraagt om specifieke kennis, kunde en vaardigheden. Het is geen bijbaan. Houd in de selectie van crisisfunctionarissen daarom rekening met kwaliteiten en persoonlijke eigenschappen. Kijk daarbij ook naar de ‘zachte kwaliteiten’, zoals de mate waarin de medewerker onder tijdsdruk kan samenwerken, of zijn vermogen om zich snel aan te passen aan nieuwe situaties met inlevingsvermogen in de ander.
Zoek overeenkomsten tussen je reguliere en crisistaak
Crisismanagement is een maatschappelijk verantwoordelijke taak, voor publieke organisaties geborgd in wet- en regelgeving. Daarbij hoort dat organisaties, teams en individuen verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leer- en ontwikkeltraject in de voorbereiding. Dan helpt het als teamleden overeenkomsten zoeken tussen het dagelijkse werk en hun crisistaak. De dagelijkse werkpraktijk geeft immers meer mogelijkheid om in een veilige omgeving gericht kennis, kunde en vaardigheden te ontwikkelen. Dat helpt niet alleen om beter te worden in je reguliere werk en je crisistaak, maar ook om energie vast te houden op een taak die iemand waarschijnlijk maar zelden inzet, maar uitmuntend moet doen als het erop aan komt.
Varieer in interventies
Ontwikkel niet alleen oefeningen op teamniveau, maar varieer vaker in kleine interventies, in subgroepen (bijvoorbeeld mensen met dezelfde taak of rol) of per individu. Een eerste stap daarin is misschien wel: niet nóg meer voorbereiden voor het crisisteam, maar de leden meer uitdagen om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen ontwikkeling. Ons advies aan de vakbekwaamheidsorganisatie luidt: zoek daarin naar kleine en persoonlijke ontwikkelmogelijkheden.
Een warm hart voor crisisteams
Wij weten hoe gaaf het is om onderdeel uit te maken van een effectief crisisteam, waarin tegenpolen, verhoudingen en interacties elkaar versterken in plaats van frustreren. Samen een moeilijke taak onder tijdsdruk volbrengen vraagt veel, maar geeft enorme voldoening als het goed loopt. Wij gunnen de crisisfunctionarissen dat gevoel.
Bron: Tweebenig samen werken
Door: Martine de Jong, Has Bakker, Fieke Robeerst
