Een centraal internetplatform kan het aanpakken van rampen en wederopbouw versnellen door samenwerking van verschillende partijen te coördineren en meer gebruik te maken van de inbreng van burgers. (Tele- en digitale)Communicatie is daarom net zo’n eerste levensbehoefte als voedsel, water, elektriciteit en kleding.
Grote vernielingen en rampen
Het jaarlijkse orkaanseizoen is begonnen. Een reeks van tropische stormen met een enorme vernietigende kracht trekt weer over de Cariben heen. Orkaan Irma vernietigde afgelopen week vrijwel alle huizen en infrastructuur op het eilandje Sint Maarten. De Nederlandse overheid stuurt hulp: onze militairen gaan erheen met materieel en voedsel. Het Rode Kruis heeft een bankrekening geopend voor donaties. Diverse burgers zijn los hiervan zelf een eigen initiatief gestart, bijvoorbeeld om kleding of zaklampen in te zamelen via Facebook. Enkele van de initiatieven kun je vinden op de pagina van televisieprogramma De Wereld Draait Door.De inzet van burgers benutten
Bij dit soort rampen ligt de nadruk meestal op de hulpverlening door professionele en officiële instanties. Er wordt vaak veel minder goed gebruik gemaakt van de behulpzaamheid van burgers (in Nederland) en de inbreng van getroffen bewoners ter plaatse. Burgers mogen vooral doneren, aangemoedigd via nationale tv-campagnes. Toch leert de ervaring van andere rampen dat er meer mogelijk is. Wat kunnen we leren van andere grote rampen en zou dit de hulp aan Sint Maarten en de wederopbouw sneller en effectiever kunnen maken?Speuren en onderzoeken
Een belangrijk onderdeel van de hulpverlening is het verkrijgen van een goed beeld van de omvang van de ramp, de schade en mogelijke overlevenden. Na de vermissing van het vliegtuig van Malaysia Airlines van vlucht MH370 in 2014 konden burgers via een speciale website meehelpen met het interpreteren van satellietbeelden van het verdwijningsgebied (op dit moment kun je via deze website meehelpen aan het in kaart brengen van orkaan Harvey). Meer dan 100.000 vrijwilligers zochten mee naar wrakstukken op de satellietbeelden en markeerden mogelijke wrakstukken. De bijdragen werden gecombineerd tot de volledige puzzel was opgelost. Hiermee konden de officiële hulpinstanties veel gerichter zoeken naar waar de meeste kans was om wrakstukken terug te vinden. De website vormde een aanvulling op het speurwerk van de overheidsinstanties die met radar, schepen, drones en duikers zochten. Uiteindelijk spoelde het vliegtuig op een hele andere plak aan dan de satellietbeelden toonden. Na de bomaanslagen bij de marathon van Boston in 2013 ontstond op sociale media een zoektocht naar de daders. De politie gebruikte de foto’s en het speurwerk van burgers in hun zoektocht. Meer ogen en handen maken het werk sneller en effectiever.Crisismapping
Tijdens grote aardbevingen in Japan (2011) en Haïti (2012) speelde het van oorsprong open source platform Ushahidi een belangrijke rol bij de hulpverlening en wederopbouw. Het platform was een centraal verzamelpunt voor informatie uit allerlei bronnen: satellieten, telefoonsignalen en berichten als sms, e-mail, internet en sociale media (vooral Twitter). Door de informatie van burgers, telecomaanbieders en andere bedrijven te combineren met die van hulpverlenende instanties en overheden kon een levende landkaart van het rampengebied worden gemaakt: hoe groot was de schade, waar waren wegen nog begaanbaar, waar was drinkwater water beschikbaar, waar zaten mensen, waar was de dichtstbijzijnde medische hulppost? De verschillende hulpdiensten konden hun samenwerking beter coördineren. De vaak geïsoleerde burgers konden vanuit hun eigen locatie live de stand van zaken volgen op een online plattegrond en met hun eigen berichten en statusupdates informatie aandragen waarmee de kaart actueel gehouden kon worden. In Japan speelde het platform Ushahidi ook een belangrijke rol bij het in kaart brengen van de straling die door lekkende kerncentrales was ontstaan na de aardbeving en daaropvolgende tsunami. Lokaal werden sensoren (zogeheten ‘geigertellers’) uitgedeeld waarmee bewoners de straling konden meten. Deze informatie werd gebruikt om een levende plattegrond te maken van het stralingsgebied. Het platform speelde een belangrijke rol in het coördineren van de inspanningen van iedereen. Daarbij maakte het mogelijk dat burgers over de hele wereld meehielpen. Zo vertaalden enkele Amerikaanse studenten de handleidingen voor de geigertellers in het Japans die hiermee in enkele dagen beschikbaar waren.Eerste levensbehoefte: mobiele communicatie
Zo bezien is het voor Sint Maarten niet alleen belangrijk dat er snel voedsel, water en kleren zijn maar ook dat er minstens zo snel een (eenvoudige) vorm van mobiele communicatie mogelijk wordt. Die kan niet alleen de wederopbouw ter plaatse stimuleren maar ook de hulp van buiten helpen versnellen en versterken. Zo’n mobiel communicatienetwerk zou eenvoudig maar robuust kunnen zijn door gebruik te maken van communicatietechnieken die ontwikkeld zijn voor militaire operaties. Hiermee kan snel een netwerk opgebouwd worden in verwoeste of onontgonnen gebieden. Een zwerm van apparaten en kleine masten vormt samen het mobiele netwerk, alle onderdelen geven signalen aan elkaar door. Het lijkt dus op een Wifi-hotspotnetwerk zonder centrale aanbieder.
Effectievere samenwerking door betere coördinatie
Mobiele communicatie is niet alleen belangrijk om de ogen, oren en inzet van de bewoners ter plekke beter te benutten bij de hulpverlening en wederopbouw. Het is ook een vehikel om de hulpbereidheid van burgers overal ter wereld beter te benutten. Hulp van burgers is het meest nuttig als deze in goede banen geleid wordt en werk van de officiële instanties niet verstoort. Een platform zorgt dan voor de nodige coördinatie tussen alle inbreng zodat partijen niet langs elkaar heen werken en elkaar kunnen versterken en inspireren. De inzameling van kleding en zaklampen door burgers kan dan goed aansluiten bij de inzameling van geld en goederen door het Rode Kruis en de Nederlandse overheid, die ook het transport ervan verzorgen. Men kan zien waar de lokale bevolking behoefte aan heeft, wie er nog gered moet worden en in welke uitgelegen gebieden er hulp nodig is. Misschien zijn er vertalers nodig zodat Franse en Nederlandse hulp aan het eiland elkaar kan versterken. Zo kan iedereen bijdragen en kunnen we samen zorgen dat Sint Maarten sneller en beter geholpen wordt. Door: Maurits Kreijveld
