Feedback betekent ‘terugkoppelen’, en is bedoeld om de bewustwording te vergroten van degene die de feedback ontvangt. Er wordt een vergelijking gemaakt tussen de huidige en de gewenste situatie, waarbij het de kunst is het verschil weer te geven zonder te oordelen. Anders ontstaat er kritiek (of zelfs een verwijt).
Geven en ontvangen feedback niet makkelijk
Het geven en ontvangen van feedback is voor veel mensen nog niet zo makkelijk. Vaak horen we niets als het goed gaat en krijgen we kritiek als het ‘fout’ gaat. Feedback geven leidt tot bewustzijn bij de ontvanger. Het beoogde effect van feedback is flexibiliteit en zelfregulerend handelen. Feedback wordt weleens verward met het idee dat je jouw mening aan de ander geeft; echter, dat is in wezen geen feedback. Jouw mening geeft informatie over jouw model van de wereld en hoeft niet per definitie leerzaam te zijn voor de ander. Het maakt hooguit duidelijk hoe jij over iets of iemand denkt.
Om te kunnen werken met feedback is een open houding van belang. Open in die zin dat feedback gegeven en ontvangen wordt op basis van relatie. Deze relatie (rapport, zie hoofdstuk 3) wordt gekenmerkt door onderling vertrouwen en acceptatie. Ontbreekt deze relatie, dan werkt feedback niet of nauwelijks. Hoe specifieker je bent in het geven van feedback, hoe meer mogelijkheden je de ander biedt om effectiever te zijn.
Sandwich-feedbackmodel
Leren en verandering is afhankelijk van je stemming. Mensen zijn ontvankelijker voor tips, raadgevingen en kritiek wanneer zij in een neutrale of positieve stemming zijn. Dat is de essentie van het sandwich-feedbackmodel. Er zijn heel veel effectieve en bruikbare feedbackregels en -modellen. Het sandwich-feedbackmodel is zo’n regel die vrijwel overal heel goed kan worden toegepast en zeer effectief blijkt te zijn. Eigenlijk is de structuur heel eenvoudig.
Bij het sandwich-feedbackmodel wordt de ontvanger van de feedback ‘klaargestoomd’ om ontvankelijk te zijn voor verbeterpunten. Door de ontvanger in een positieve stemming te brengen, wordt de feedback gezien als een constructieve en oprechte bijdrage van de feedbackgever.
Ons onderbewuste heeft vaak moeite om negatieve feedback (alleen noemen wat niet goed is) te accepteren. Verbeteringen die als beleg op een sandwich zijn geplaatst, tussen twee positieve statements in, zijn wel acceptabel voor ons onderbewuste en kunnen zodoende goed worden omgezet in (nieuw) gedrag.
Drie stappen van het Sandwich-feedbackmodel
Dit zijn de drie stappen van het model:
1. Stap 1: de bovenkant
Je begint met de eerste helft van de sandwich, de bovenste helft van het broodje, door aan te geven wat je goed vindt. Zorg dat je in de tegenwoordige tijd spreekt, in de ik-vorm en dat je zo specifiek mogelijk bent. Je kunt bijvoorbeeld het volgende zeggen: ‘Ik vind dat je het toepassen van de materie door vragen te stellen goed doet.’ Zo breng je de ontvanger van de feedback in een positieve stemming waardoor hij klaar is om de verbeterpunten in ontvangst te nemen.
2. Stap 2: het beleg
Vervolgens ga je de sandwich beleggen. Begin met wat je hebt waargenomen. Hierna geef je aan wat er volgens jou mogelijk zou kunnen worden verbeterd, door bijvoorbeeld te zeggen: ‘Wat je zou kunnen verbeteren, is de manier waarop je vragen stelt, door bijvoorbeeld meer open vragen te stellen.’ Geef verbeterpunten aan in de vorm van tips en adviezen. Zorg in ieder geval dat je ook hierin zo specifiek mogelijk bent en dat de ontvanger echt iets kan met de feedback.
3. Stap 3: de bodem
Ten slotte het laatste deel van de sandwich. Je vouwt als het ware het broodje dicht door af te sluiten met een algemene positieve samenvatting. Zeg hier bijvoorbeeld: ‘Over het algemeen genomen vind ik dat je het voeren van intakegesprekken goed doet.’ Zo laat je de ontvanger weer in een neutrale of positieve stemming achter, waardoor de motivatie om aan de verbeterpunten te gaan werken zal toenemen.
Vooral stap 3 van het sandwich-feedbackmodel maakt het verschil met ‘gewone feedback’. Je gaat in deze stap uit van wat de ander nodig kan hebben om zich te ontwikkelen. En dit maakt het verschil tussen kritiek of je eigen mening geven en constructief feedback geven!
Maak een goed belegde sandwich
Maak met zorg een goed belegde sandwich, eentje die goed smaakt en goed weghapt. Het geven van feedback is het effectiefst als deze binnen vijf minuten na een gebeurtenis gegeven wordt. Binnen vijf minuten kan ons onderbewuste de feedback namelijk direct opnemen en verwerken.
Bron: NLP voor coaches en trainers
Door: Roderik Kelderman
