Zinvol werk willen doen. Mensen willen iets betekenen. Daarvoor hoef je geen Greta, Theresa of een Gandhi te zijn. Zoek dat vooral dichtbij.
Zingeving, nee, dat kun je niet een twee drie bij mensen losmaken. Zegt de Vlaamse psychiater Dirk de Wachter in het YouTube-filmpje ‘Zingeving in de wereld van vandaag’. Dat is niet een kwestie van op een doordeweekse dag met een auto door steden en dorpen rijden en via een megafoon te roeptoeteren: ‘zin, toe nou mensen, maak nou eens zin’, en dat iedereen zich vervolgens met louter nog zinvolle dingen gaat bezighouden.
Nee.
Zingeving moet echt uit mensen zelf komen, zegt De Wachter. Maar dat is vandaag een dingetje.
Komt door het wegvallen van de kerk. Daar werd wekelijks -nog eerder dagelijks- zin vanaf de kansel gepropageerd. Maar de meeste kerken staan leeg. Krijgen herbestemmingen. Maar je ziet daar wel degelijk een vacuüm, zegt De Wachter. “Zin blijkt voor veel mensen toch echt een zoektocht te zijn. Die ze vaak opvullen met zelfhulpboeken en allegaartjes van oosters teksten uit van alles wat.”
Het gevoel op de eigen manier vinden
Zingeving. Iedereen probeert dat gevoel op zijn eigen manier te vinden. Ook in zijn of haar werk, sterker, misschien wel steeds meer in het werk.
De Wachter: “Ik geloof dat mensen in het bedrijfsleven moeten leren dat burn-out preventie meer te maken heeft met het begrip van waar raak ik het gevoel van een werknemer, ik ben zinnig, ik word geapprecieerd, ik word gezien, wat ik doe heeft betekenis, meer dan het aantal uren dat ik moet werken”.
Zin is wezenlijk voor ons bestaan. Kijk ook naar de ciijfers van het onderzoeksbureau Gallup. Dat constateert dat tachtig procent van de inwoners uit 84 landen zegt dat het ‘erg belangrijk’ voor hen is om te geloven dat hun leven zinvol is of een doel heeft. Of ze een kerkelijke achtergrond hebben of niet.
Religie maakt wel een verschil. Mensen die beweren geen religieuze binding te hebben, zeggen meer dan twee keer zo vaak dat ze niet het gevoel hebben dat hun leven een belangrijk doel heeft.
Daarom willen ze graag werken voor een bedrijf met een uitgesproken purpose. Een merk dat impact kan maken. Een organisatie die het verschil kan maken. Bedrijven die erin slagen hun missie of hogere doel te verbinden aan hun mensen zien hun winst al heel snel stijgen met 4,4 procent. Dat is de power van purpose.
Even pas op de plaats
Voordat je als bedrijf overgaat tot het snel bedenken van een purpose, die in het ergste geval niks met je DNA te maken heeft, graag pas op de plaats. Zoek het eens dichterbij. Zegt ook De Wachter. “Ik denk dat voor nu de opdracht moet zijn, dat we in een niet kerkelijke wereld, in de geseculariseerde wereld, de zin een eigen plaats te geven. Zin zit de zorg voor de ander. Zin zit in verbinding.”
Dat is wat de Franse filosoof Emmanuel Levinas noemt, la petite bonte, het kleine goede. Een goed gesprek, een aanraking, een blik, een luisterend oor, aandacht, gewoon voor iemand iets betekenen.
De bron voor zijn ‘kleine goedheid’ vindt Lavinas bij de Russische schrijver Vasily Grossman. Die schrijft in de vorige eeuw het grootse boek ‘Leven & Lot’ dat zich afspeelt tijdens de slag bij Stalingrad in de Tweede Wereldoorlog. In dit boek volg je een groepje gewone mensen. Ze maken de allerergste narigheid mee, en ja, natuurlijk zijn ze bang en worden ze verleid door allerlei vormen van verraad, maar nee, zelfs de horror van het nazisme en communisme slaagt er niet het typische menselijke, de goedheid, uit hen te vermalen.
Een van de personages uit het boek zegt: ‘Ik geloof niet in het Goede, ik geloof in goedheid’.
Levinas schrijft later: ‘Het enige wat levendig overeind blijft is de kleine goedheid van het dagelijks leven. Ze is fragiel en voorlopig. Ze is een goedheid zonder getuigen, in stilte voltrokken, bescheiden, zonder triomf. Ze is gratuit en juist daardoor eeuwig. [..] Ze is misschien wel ‘gek’ – een ‘dwaze goedheid’ – maar ze is tegelijk het meest menselijke in de mens.’
Het kleine goede
In zijn boek ‘De kunst van het ongelukkig zijn’ blijkt De Wachter een ambassadeur van dit kleine goede. Hij schrijft: ‘Iets te drinken geven, een vriendelijke glimlach, een schouderklop. Zie hier het ’onnozele’, het naïeve goede dat de ene mens voor de ander doet. Het zijn kruimels, maar met een diamanten structuur. Ze zijn niet te vernietigen, ook niet door de pletwals van het kwaad. Dit kleine goede staat haaks op deze tijd, waarin egoïsme en eigenbelang prevaleren en waarin alles groots moet zijn en triomfantelijk. Het kleine goede vind je niet op Instagram, het is zo futiel en broos dat het afbrokkelt als je het alleen al benoemt. Het kleine goede is datgene waar het uiteindelijk om gaat, wat ons verder doet leven.’
De vuilnisbak van je bejaarde buurman buitenzetten. Boodschappen doen voor je overbuurvrouw die na een operatie slecht ter been is. Een hand om de schouder van een vriend met wie het heel slecht gaat. Je huishoudster een compliment geven omdat ze tweewekelijks je toilet schoonmaakt. De Wachter op YouTube: ‘Hoe belachelijker en naïever, hoe interessanter.”
Vertaal als leider van een bedrijf of organisatie dat la petite bonté naar je medewerkers, naar je collega’s. Toon dat jij de ander ziet. Dat jij die ander waardeert. Ook als die fouten maakt of jij die op het werk ziet vereenzamen.
Het gaat om kleine dingen
Zin draait niet per se om het bijdragen aan hogere doelen. Niemand hoeft een Greta, Theresa of een Gandhi te zijn. Het gaat om kleine dingen. Gaat om concrete intermenselijke zorg. Voor je collega’s.
Wees eens eerlijk? Wanneer heb je die ene collega voor het laatst echt gesproken? Je bent geen goede collega als je alleen je taken uitvoert. Als je doet wat je moet doen. Je bent een goede collega als jij er echt bent voor die ander. Als je hulp biedt aan die ander. Als je die eens belt. Als je met die ander gaat lunchen. Als je met die ander gaat praten omdat je weet dat die soms hele dagen alleen thuis werkt.
Dat is het wezen van de zin, zegt De Wachter.
Aandacht geven aan de ander. Om te laten zien dat die bestaat.
Dat kan iedereen.
Zoals Jules Deelder ooit mooi zei: ‘De zin van het leven ben jezelf.’
Beluisterde podcast Hart voor zaken met Cor Hospes
- Meer weten over zin en zaken? Lees dan het Boek Hart voor zaken >>>
Door: Cor Hospes
