De stem is een gevoelig onderwerp. Er zijn veel mensen die zich schamen voor hun stem, die een opname van zichzelf niet willen horen. Die hun stem te zacht, te hoog, te zwaar of lelijk vinden, en daarom liever niet spreken. Schelden op de eigen stem is heel gewoon. Mensen noemen hun stem pieperig, lelijk, monotoon, geknepen, te hoog. Ze zijn niet blij met de indruk die ze maken. Ze schamen zich voor hun accent. Maar wat is een goede stem? Of een mooie? Of een gezonde?
Wat is een goede stem?
Een goede stem is een stem die doet wat de bedoeling is. Soms gaat het erom dat een stem gezond en betrouwbaar, luid en helder is. Soms is dat helemaal niet nodig, sommige succesvolle sprekers klinken verre van gezond. Ik ben niet degene die kan zeggen wat er voor jou nodig is, wat jij wenst, wat je vreest. Je stemklank wordt bepaald door wat jij wilt bereiken. De stem is gehoorzaam. Soms zul je krijsen of schreeuwen wanneer dat nodig is. En soms raspend fluisteren. En soms welluidend spreken als Obama. Waar het kan misgaan is wanneer de stem tegenstrijdige opdrachten krijgt, bijvoorbeeld wanneer je wel je punt wilt maken, maar niet boven het maaiveld wilt uitsteken.
Wat is dan een mooie stem?
Ook weer zoiets. Schoonheid is een kwestie van smaak. Sommigen houden van duidelijke stemmen à la Alexander Pechtold, anderen juist van omfloerste stemmen à la Scarlett Johansson. Voor veel mensen is Bram van der Vlugt de ultieme Sinterklaasstem. Maar wie neemt deze taak over? Moet Sinterklaas klinken als Jacob Derwig of als Maarten van Rossem? Of als Edwin Evers?
Beluister de podcast Ligt het aan je stem, met Elizabeth Ebbink
Wat is een gezonde stem?
Dat is een stem waarmee je alle dimensies kan bespelen zonder dat je er pijn aan krijgt. Een stem die de hele dag zijn werk doet zonder problemen. Ik noem zo’n stem een vrije stem. Een stem die nergens wordt geknepen of geduwd of geblokkeerd is eigenlijk ook altijd een mooie stem… Gelukkig kun je van alles veranderen aan de klank van je stem. Meer luidheid, meer variatie, meer overtuigingskracht. Wanneer je weet wat daar voor nodig is en hoe je dat kunt doen, kun je je stem beter inzetten. Wanneer je wilt werken aan je stem, is het handig dat je professionele hulp zoekt. Een stemtrainer of zangdocent die kennis heeft van stemtechniek en communicatie, of een logopedist voor medische en technische ondersteuning. Een expert kan veel verhelderen.
Als je pijn hebt: ga naar de dokter
Wanneer je pijn hebt bij het spreken kan er iets mis zijn. Ik adviseer met klem: wend je tot een kno-arts als je pijn hebt. Neem je stem serieus. Want je stem is een onmisbaar werktuig in zo ongeveer alles wat je doet op een dag. Gelukkig hoor ik zeer zelden stemmen waarmee medisch iets mis is. Kraken, grommen en piepen worden veroorzaakt door de manier waarop we ons instrument bespelen, niet doordat het instrument niet deugt.
Pijnlijke ervaringen
Ik hoor vaak het verhaal dat iemand als kind niet mocht meedoen bij het zingen op school, of werd uitgelachen om de lelijke zangklank. Deze ervaringen zijn pijnlijk en kunnen een leven lang blijven hangen. Ik kan me daar eerlijk gezegd nogal over opwinden. Het is het onbenul van de volwassene die een kind niet de ruimte kan geven om zich te ontwikkelen en die niet weet hoe je kinderen kunt leren zingen. Maar het kind houdt de rest van zijn leven zijn mond, zelfs bij ‘Lang zal ze leven’.
Bron: Ligt het aan je stem
Door: Elizabeth Ebbink
