Van oudsher ligt de focus van organisatieontwikkeling op het management, maar nu is het tijd om de kracht van ál je medewerkers te leren kennen. Om te beginnen ken je je organisatie pas als je haar wortels kent, als je weet waar ze vandaan komt. Die wortels zijn belangrijk. Ze zijn met haar ontwikkeling meegegroeid en ze doen er nu nog steeds toe.
Een fenomeen waarmee veel organisaties in Nederland en West-Europa te maken hebben en dat organisaties heel sterk beïnvloedt qua cultuur is het old boys network. Dit zijn de bestuurlijke kringen die stevig in het zadel zitten, die daar blijven zitten en die de gelederen gesloten houden. Om zich daarvan te verzekeren houden ze elkaar de hand boven het hoofd, ze bespreken problemen binnenskamers en nemen de echte besluiten in kleine kring.Old Boys en de wisselbank
Hoewel we veel leren van de geschiedenis, zijn we ook vaak hardleers en veranderen we niet echt. Een sprekend voorbeeld hiervan uit de financiële markt vond ik in een editie van het Historisch Nieuwsblad (Janssen, 2015). De openingsalinea deed mijn nekharen overeind staan van verbazing en ongeloof. Zij luidde als volgt: ‘Het old boys network van de Wisselbank – Ooit was de Amsterdamse Wisselbank een baken van stabiliteit dat internationale handel mogelijk maakte. Maar eind achttiende eeuw begonnen de commissarissen onverantwoorde leningen te verstrekken en het ene gat te vullen met het andere. Toen de bank aan de rand van de afgrond stond, moesten tegenstribbelende burgers bijspringen.’ Als je dit leest, snak je toch even naar adem? Hoe is het mogelijk, dit had ook een tekst kunnen zijn over de internationale financiële markt in het afgelopen decennium! Is er dan werkelijk niets geleerd van de fouten van vroeger? Zijn het risico- en groepsgedrag van het old boys network dus van alle tijden? In de gouden eeuw moest al het geld dat uit de handel vrijkwam goed opgeborgen en geregistreerd worden. Het is bijzonder interessant om te lezen hoe de Wisselbank in Amsterdam werkte. Hoe ze het goud- en zilvergehalte van het muntgeld controleerde, hoe de commissarissen samen met de burgemeester van Amsterdam het beleid van de bank bepaalden en hoe een boekhouder in 1673 zelfs de doodstraf kreeg voor fraude! Toen is het gedonder al begonnen met kredieten uitzetten zonder dat daar een gedegen dekking voor is. In die tijd werd door politieke onrust voor het eerst in twee eeuwen de geheimhouding van de bank opengebroken. Twee eeuwen! Er rust dus een behoorlijke claim op het afschermen van informatie. Wat dat betreft is er maar weinig in de financiële wereld veranderd.Transparantie en toezicht?
Inmiddels zijn we in organisaties waar grote financiële belangen spelen druk doende met transparantie en toezicht, om zo meer vertrouwen te creëren. Maar gaat dat helpen als de eeuwenoude angel er niet uit wordt getrokken, vraag je je af. Meer van hetzelfde kan het probleem immers niet veranderen. Gaat anders organiseren wellicht wel helpen? En wat moet er dan veranderen? Deze kluwen van problemen levert veel vragen op en weinig antwoorden. Misschien helpt de tijdgeest een handje mee. De huidige generatie jonge mensen is namelijk niet meer zo onder de indruk van de geslotenheid en ‘vanzelfsprekende’ bestuurlijke macht van het old boys network. Old boys kunnen zich maar beter achter de oren krabben en wat anders gaan doen, want de jonge generatie wil niet afhankelijk zijn van de oude hiërarchische regels. Vrijheid en onafhankelijkheid, zelfredzaamheid en voor jezelf denken zijn de huidige levensmotto’s, in plaats van een vaste baan, afhankelijk zijn van je werkgever en anderen die voor jou bedenken wat je zou moeten doen. Deze veranderde houding is niet recent ontstaan, maar al veel eerder ingezet. Denk aan de flowerpowertijd. Die lijkt nu echter wel meer manifest dan ooit te worden. Mede dankzij de techniek is er ruimte voor onafhankelijkheid in de manier van werken, geld verdienen en organiseren. Door Ineke van der Ploeg, auteur van het Nieuwe Samenwerken dat is opgenomen op de longlist voor Managementboek van het Jaar.
Het boek: Het nieuwe samenwerken
De rol van vakspecialisten in organisaties neemt steeds meer strategische proporties aan, terwijl de traditionele rol van het management afneemt. Werken betekent vaker samenwerken in gelijkwaardigheid in verschillende teams, die per thema van samenstelling veranderen: het nieuwe samenwerken.
Lees ook:
