In organisaties gebeurt het dagelijks: iemand stelt een vraag, er wordt een algemene oplossing bedacht en we hebben de illusie dat daarmee het probleem is opgelost. Wouter Hart en Thom Verheggen noemen dit de Oplossingenmachine. In de Boom Management Podcast gingen zij in gesprek met Ronnie Overgoor over de effecten van die machine én over hoe het ook anders kan.
Wat is de Oplossingenmachine?
De Oplossingenmachine is het mechanisme waarbij een vraag of probleem vrijwel automatisch leidt tot een generieke oplossing of regeling. Denk aan HR-afdelingen die een attentiebeleid opstellen omdat er verschillen zijn tussen afdelingen in het geven van cadeaus. Het oorspronkelijke doel – aandacht en persoonlijke betrokkenheid – raakt uit beeld, en er blijft een bureaucratische oplossing over.
Volgens Hart en Verheggen geeft de Oplossingenmachine ons een vals gevoel van controle en zekerheid, maar ontneemt ze tegelijkertijd eigenaarschap bij de mensen die het werkelijk aangaat.
De vier schadelijke bijwerkingen
In hun boek beschrijven de auteurs vier bijwerkingen van de Oplossingenmachine:
- Een gevoel van moeten – adviezen of tips worden ervaren als verplichtingen.
- Het kompas gaat uit – mensen denken niet meer zelf na, maar volgen klakkeloos de regeling.
- Tegenstellingen nemen toe – oplossingen van bovenaf leiden tot weerstand en polarisatie.
- Het werkelijke vraagstuk verdwijnt – de oorzaak van het probleem raakt uit zicht.
Het resultaat: een organisatie die steeds meer gericht is op het implementeren van oplossingen, en steeds minder op het vergroten van het oplossend vermogen van mensen.
Rollen in het spel
De Oplossingenmachine kent volgens Hart en Verheggen vier herkenbare rollen:
- De Afpakker: neemt eigenaarschap weg door zelf met een oplossing te komen.
- De Brave Hendrik: volgt gehoorzaam de oplossing, vaak met tegenzin.
- De Calimero: vraagt steeds om oplossingen en kaders, in plaats van zelf verantwoordelijkheid te nemen.
- De Oppakker: werkt keihard, maar ontneemt anderen daarmee de kans om zelf te leren en te ervaren.
Deze rollen zijn herkenbaar voor iedereen, en vaak vervullen we ze allemaal in verschillende situaties.
Van oplossingen naar eigenaarschap
Het alternatief voor de Oplossingenmachine is niet dat er helemaal geen oplossingen meer mogen zijn. Het gaat om bewustzijn en maatwerk. Het vraagt van leiders en professionals om vaker de vraag achter het probleem te onderzoeken, en het eigenaarschap bij de juiste persoon te laten.
Dat begint met herkennen: jezelf erop betrappen dat je te snel een oplossing aandraagt. Soms is het genoeg om even tot tien te tellen en de vraag achter de vraag te stellen. Zoals Hart het samenvat: “Geef niet de oplossing, maar geef het probleem.”
Praktisch aan de slag
Het boek De Oplossingenmachine biedt talloze praktijkvoorbeelden, opdrachten en reflecties die helpen om dit patroon te doorbreken. Daarmee is het niet alleen een leesboek, maar ook een werkboek dat uitnodigt tot gedragsverandering.
Of je nu leidinggevende bent of professional, het gaat erom dat je leert spelen met de “volumeknop”: soms is een stevige oplossing nodig, maar vaak levert het veel meer op om eigenaarschap te versterken.
- Meer weten over het gedachtegoed van Wouter Hart? Kom naar het Event Verdraaide Organisaties >>>
Beluister de Boom Management Podcast: De Oplossingenmachine:
Bron: Boom Management Podcast
