Vrijwel iedereen heeft weleens sessies meegemaakt, waarbij niemand zei waar het op stond en iedereen onbewust overschakelde op de automatische piloot. In het managementdenken is hier zelfs een speciale term voor bedacht: de Abilene-paradox.
Achtergrond
In 1974 schreef managementexpert Jerry B. Harvey hier een artikel over. Het begint met een bezoek aan zijn schoonfamilie op een drukkend hete zomerdag. Iedereen zit gezamenlijk op de veranda van een huis ergens in Texas. De verveling dreigt toe te slaan, maar de schoonvader staat op en doet het voorstel om naar Abilene (vandaar de naam Abeline-paradox) te rijden om daar uit eten te gaan. De meesten reageren positief. Een enkeling ziet op tegen de lange en hete rit – het stadje ligt 85 kilometer verderop – maar houdt zijn mond om de lieve vrede niet te verstoren. De rit is stoffig en duurt eindeloos. Het restaurant is rumoerig en tjokvol. Het eten blijkt bovendien van bedenkelijke kwaliteit. Als het gezelschap vier uur later weer naar huis terugkeert, is de sfeer om te snijden.
Om de stemming te verbeteren, geeft iemand aan dat de tocht best de moeite waard was. De anderen zijn het daar niet mee eens. Diep in hun hart wilde eigenlijk niemand naar het stadje reizen. Zelfs degene die het idee opperde, geeft te kennen dat hij het voorstel alleen maar deed omdat hij dacht dat de anderen zich verveelden. Iedereen deed mee aan een trip die niemand wilde.
Abilene-paradox: Groepsconformisme
De Abilene-paradox verwijst naar een verschijnsel dat in de sociale psychologie bekendstaat als groepsconformisme:
in een groep passen we ons makkelijk aan de mening van de meerderheid aan. We zeggen niet openlijk wat we ervan vinden, maar doen mee en spelen toneel. Als de uitkomst tegenvalt, spreken wij de bedenkers er niet op aan, maar ondergaan lijdzaam en zwijgzaam de ontberingen. Pas wanneer de stemming in de groep omslaat, komen wij uit de kast en durven te zeggen wat we eigenlijk dachten.
Hoewel de term toen nog niet bestond, zien we hier het oermechanisme van psychologische veiligheid terug. Mensen houden hun mond omdat ze zich om wat voor reden dan ook niet veilig voelen om tegen de heersende mening in te gaan.
Bron: Psychologische veiligheid
Door: Hans van der Loo, Joriene Beks
