Crew Resource Management (CRM) is een begrip uit de luchtvaart voor niets anders dan effectieve samenwerking in teams. Dit om effectiever, veiliger en misschien ook wel efficiënter teamdoelen te bereiken. Inmiddels maakt het ook buiten de luchtvaart een opmars, bijvoorbeeld in operatieteams in ziekenhuizen.
In zijn sterke boek Crew Resource Management maakt Tom Bijlsma helder dat veel meer soorten teams, ook in andere sectoren, met CRM hun voordeel kunnen doen. Managementteams en projectteams, waar wachten jullie nog op?
Cases uit de praktijk
Dr. Tom Bijlsma is ervaringsdeskundige als het gaat over werken in en met teams. Hij was tien jaar officier bij de Koninklijke Landmacht en daarna management consultant. Na een studie Bedrijfskunde promoveerde hij in 2009 op het onderwerp Teamleren aan de Universiteit van Tilburg. Hij doceert inmiddels al een fors aantal jaren aan de Nederlandse Defensieacademie en is daarnaast freelance trainer. Zijn boek Crew Resource Management: Veilig en effectief samenwerken in teams is dan ook een mooie mix van theorie en talloze cases uit de praktijk.
De cover van het boek kan je op het verkeerde been zetten. Het bevat een aantal foto’s van crisisteams in actie: politie, brandweer, operatieteam en dergelijke. Dit wekt de indruk dat CRM alleen voor teams in stressvolle situaties is bedoeld. Crisissituaties, waarin besluiten over leven in dood soms in luttele seconden worden genomen. Niets blijkt minder waar.
Het voorwoord vat dit al prachtig samen. Daar schrijft Bijlsma: ‘Bij veel teams leidt deze toegenomen complexiteit en dynamiek er vaak toe dat iedereen in zijn expertise of technische middelen vlucht en niemand meer het algemene teamproces en -belang beschouwt […] De menselijke factor is uitgebannen.’ Hoe herkenbaar is dit? Wat Bijlsma met zijn invulling van CRM dan ook beoogt is juist die niet-inhoudelijke en niet-technische competenties van teamleden ontwikkelen. Dit met als doel om als team effectiever te worden in het realiseren van de teamdoelen.
Ontstaanswijze en meerwaarde van CRM
In drie delen gaat het boek achtereenvolgens in op de ontstaanswijze en meerwaarde van CRM, de zeven CRM competenties en de inbedding van ervan in de organisatie. Eén van tragische aanleidingen voor de ontwikkeling van CRM is de vliegramp in 1977 op Tenerife. Daar botsten een KLM- en een Pan Am-toestel op elkaar, met 583 doden als gevolg. De casebeschrijving laat zien hoe een samenloop van omstandigheden tot deze ramp leidde en wat de rol van de menselijke factor daarin was. Inmiddels is er al een vijfde generatie CRM ontwikkeld, waarin elk teamlid en team zijn grenzen kent en ontkenning hiervan door bijvoorbeeld machogedrag aan de kaak wordt gesteld. Hierbij moet ik onwillekeurig aan de financiële sector denken.
Het tweede deel vormt met de zeven CRM-competenties het kloppend hart van het boek. Vanuit het Engelstalige acroniem DAMCLAS wordt uitgebreid ingegaan op de rol van besluitvorming, assertiviteit, missie-analyse (over teamdoelen en hoe die te realiseren), communicatie, leiderschap, adaptief vermogen en omgevingsbewustzijn. Dit deel geeft een rijkdom aan benaderingen en inzichten voor het expliciet maken en ontwikkelen van deze voor elk team relevante competenties. Welk managementteam is zich bijvoorbeeld bewust van de wijze van besluitvorming en spreekt die ook naar elkaar uit: rationeel, beperkt rationeel of intuïtief? Waarschijnlijk is het streven rationele besluitvorming, maar hoe realistisch is dat?
Inbedden van CRM-competenties
Het derde deel van het boek gaat over het inbedden van de CRM-competenties in de organisatie. Om echt verschil te maken moeten ze worden benut bij alle werkprocessen. Inderdaad, dit is voor veel organisaties waarschijnlijk een stevige (cultuur)veranderopgave. Bijlsma doet dan ook de aanbeveling om dit te laten aansluiten bij andere, al lopende organisatieontwikkelingen, zoals op het gebied van kwaliteitsmanagement of organisatie-breed leren. Opmerkelijk is dat de aansluiting met risicomanagement niet wordt genoemd. Dit terwijl de CRM competenties naar mijn idee bij uitstek invulling geven aan de o zo noodzakelijk ontwikkeling van de menskant van het vaak instrumentele risicomanagement.
Samenvattend, Crew Resource Management is een verrijking voor de Nederlandse managementliteratuur. De ontwikkeling van CRM-competenties voor effectieve samenwerking is volgens mij dus zeker niet alleen relevant voor de ‘bloed en spoed’ teams op de cover. Welk team heeft niet te maken met complexiteit, dynamiek, tijdsdruk, beperkte middelen en forse verantwoordelijkheden met weinig maatschappelijk begrip bij falen? Dus managementteams, colleges van burgemeesters en wethouders, projectteams en dergelijke, waar wachten jullie nog op?
Dr. ir. Martin van Staveren MBA is gepromoveerd op het implementeren van risicomanagement in organisaties. Vanuit zijn adviesbureau VSRM adviseert hij publieke, private en projectorganisaties over effectiever omgaan met onzekerheid. In 2015 verscheen Van Staverens eerste managementboek over de omgang met risico’s: Risicogestuurd werken in de praktijk.
Bron: Managementboek.nl
