Het tragische van dit alles, onbedoeld is een omgekeerde weg afgelegd: beoogde risicobeheersing groeide uit tot een monsterlijk risico, met dito optreden.
Het stof is nog lang niet neergedaald en het betreft natuurlijk complexe materie. De VUCA-wereld manifesteert zich in optima forma, met volop volatiliteit, uncertainty of onzekerheid, complexiteit en ambiguïteit. Toch kunnen we vanuit het perspectief van elementair (niet) omgaan met risico’s nu al twee cruciale missers waarnemen.
Referendum
De eerste is dat de Britse (bijna oud-)premier Cameron al in 2013 opperde om een referendum uit te schrijven. Zie het als een beheersmaatregel, om het risico op escalatie van de al jaren sluimerende onvrede over de EU in zijn eigen partij de kop in te drukken. Dit met de verkiezingen van 2015 in het vooruitzicht. Het bleek ook een voorbeeld van keer op keer geen scherpe keuzes durven maken, over hoe zich ten opzichte van de EU op te stellen. Ofwel, de benutting van het uitstelmechanisme, in de hoop dat de tijd zijn werk doet en het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. In dit geval bleek uitstel echter geen afstel.
De tweede cruciale misser kunnen we ons in zekere mate allemaal aanrekenen. Gegeven de huidige situatie blijkt dat vrijwel alle betrokken partijen geen ‘Plan B’ hebben. Zowel de Britse regering, als de EU, als bijvoorbeeld de financiële instellingen wekken niet bepaald de indruk snel en adequaat te kunnen handelen. Sterker nog, de indruk wordt gewekt dat al deze stakeholders zich behoorlijk hebben laten verrassen. In risicotermen, men heeft zich vol overgave op kansreductie gestort.
Lees ook:
Risicoleiderschap: waarom, wat en hoe?
Vooral met economische argumenten werd angst gezaaid om toch vooral tegen de uittreding te stemmen. En zo werd een Brexit geoogst. Aan nadenken over gevolg-reductie, wat te doen als de voorstemmers onverhoopt toch de meerderheid blijken, blijkt men niet te zijn toegekomen. Met de huidige dynamiek als resultaat.
Omgekeerde risicoweg
Risicomanagement wordt vaak gezien als een papieren tijger van doemdenkers. Dat is volledig terecht, als de realiteit niet onder ogen wordt gezien, elementaire risicostappen niet worden genomen en daaruit volgende keuzes worden uitgesteld. In het geval Brexit is de omgekeerde risicoweg genomen, de beoogde beheersing bleek een enorm risico. De effecten ervan zijn wél uitgebreid genoemd, maar niet tijdig voorzien van tegenmaatregelen. Er rest ons dus niets anders dan om dit vanaf nu beter aan te pakken, in de nieuwe realiteit, met alle onzekerheid die daar gewoon bij hoort. Inmiddels gaat in het Verenigd Koninkrijk een petitie rond voor een nieuw referendum. Van Brexit naar Brexin? Genoeg oefenmateriaal.
Dr. Martin van Staveren staat voor anders omgaan met onzekerheden, risico’s en kwaliteit. Hij promoveerde op het proefschrift Risk, Innovation & Change. Vanuit risicobureau VSRM adviseert hij organisaties in allerlei sectoren over realistisch en werkbaar risicomanagement. Ook is hij kerndocent aan de Executive Masteropleidingen Risicomanagement en Public Management, Universiteit Twente. Hij is auteur van de boeken Risicogestuurd werken in de praktijk en Risicoleiderschap: doelgericht omgaan met onzekerheden.
