Een man zoekt wanhopig naar de sleutel van zijn huis. Zijn buurman vraagt: “Weet je zeker dat je hem hier verloren hebt?”
“Nee,” antwoordt de man, “ik vermoed van niet… maar hier is het licht.”
Deze oude parabel, de eerste parabel uit mijn nieuwe boek ‘Strip op de horizon; wijsheid voor onderweg’, ontmaskert op humoristische wijze onze neiging om dáár te zoeken waar het veilig en bekend is, ook al weten we dat de sleutel daar niet ligt. Managers doen vaak hetzelfde: ze richten zich op wat meetbaar en overzichtelijk is – cijfers, structuren, KPI’s. Maar de sleutel tot werkelijk leiderschap ligt elders: in de bezieling.
Management is niet genoeg
Goed management is belangrijk. Processen moeten lopen, doelen gehaald, afspraken nagekomen. Maar het is niet genoeg. Mensen verlangen niet alleen naar structuur en zekerheid, ze verlangen naar betekenis, naar inspiratie, naar richting. Daar komt leiderschap in beeld. Waarachtig leiderschap is geworteld in bezieling. Het spreekt tot de ziel van mensen en nodigt hen uit om hun eigen leiderschap op te pakken.
Het oude archetype en ideaal van de koning-filosoof is hierin nog altijd actueel: een leider die niet alleen regeert met macht, maar ook met wijsheid. Die koers bepaalt én betekenis geeft. Die niet alleen de organisatie bestuurt, maar ook een verhaal vertelt waar mensen zichzelf in herkennen en waar zij zich aan kunnen ontwikkelen.
Wat is bezieling?
Bezieling is datgene wat energie geeft, wat ons optilt boven de waan van de dag. Het is de stem van onze ziel: dat ene waarvoor je ’s ochtends uit bed komt, zelfs op dagen dat je het liefst zou blijven liggen. Dat ene waarover George Bernard Shaw ooit zo mooi dichtte: “dit is de ware vreugde van het bestaan, instrument te zijn voor iets wat groter is dan jezelf, dat je zelf als een machtig streven erkent …. een natuurkracht te zijn in plaats van een koortsachtig egoïstisch kluitje dwalingen en grieven, dat zich erover beklaagt dat de wereld jou niet gelukkig maakt”.
In ‘Bezieling werkt; 8 bronnen van groei en ontwikkeling in organisaties’ schrijf ik hoe bezieling in organisaties zichtbaar wordt in vakmanschap en liefde voor het werk. Je voelt het in de sfeer: verbondenheid, inspiratie, plezier. Je ziet het in producten die met aandacht zijn gemaakt, of in diensten die vanuit echte betrokkenheid geleverd worden. Bezieling is geen luxe, maar de kern van kwaliteit en innovatie. Een bezield mens wil van nature de hoogst mogelijke kwaliteit leveren, moet eerder soms eens afgeremd worden dan gestimuleerd. Het is de motivatie die intrinsiek is, van binnenuit komt.
Een mooi voorbeeld is het beroemd verhaaltje van de schoonmaker bij NASA die, gevraagd naar zijn werk, antwoordde: “Ik draag mijn steentje bij om de eerste mens op de maan te krijgen.” Dáár gaat het om: jouw werk verbinden met een groter verhaal.
Wat vraagt dit van leiders?
Leidinggeven vanuit bezieling vraagt moed. Het vraagt dat je verder kijkt dan de cijfers en bereid bent om in het onbekende te zoeken. Niet alles is te plannen of te controleren. Juist in de ruimte van het niet-weten liggen de sleutels verborgen.
Het vraagt ook kwetsbaarheid. Durven zeggen: “Ik weet het niet.” Of : “Ik kan het niet alleen”. De kracht van een leider schuilt niet in het hebben van alle antwoorden, maar in het stellen van de juiste vragen. Het aanspreken op en ruimte geven aan het leiderschap van anderen.
En het vraagt richting. Bezielde leiders schetsen een horizon die verder reikt dan kwartaalcijfers. Ze verbinden mensen aan een groter doel, aan iets dat ertoe doet. Daarmee geven ze energie, vertrouwen en hoop.
Hoe maak je bezieling praktisch?
- Begin bij jezelf. Vraag jezelf: waar ervaar ik zelf bezieling in mijn werk? Wanneer voel ik dat ik echt leef en bijdraag? Alleen als je die bron kent, kun je anderen inspireren.
- Maak ruimte voor reflectie. Creëer in vergaderingen een moment van stilte of stel een eenvoudige vraag: waarom doen we dit eigenlijk? Zulke kleine interventies openen vaak het grotere gesprek.
- Vertel verhalen. Mensen worden niet warm van spreadsheets, maar wel van een verhaal dat hen raakt. Deel jouw stip op de horizon: waar wil je met je team naartoe?
- Erken weerstand. Waar bezieling het licht is, hoort schaduw bij de weg. Ontwikkeling roept altijd weerstand op. Ga het gesprek aan, luister, en durf ook je eigen schaduw onder ogen te zien.
- Geef betekenis. Verbind het dagelijks werk aan het grotere geheel. Benoem hoe het werk van vandaag bijdraagt aan de toekomst. Zoals de steenhouwer die, gevraagd naar zijn werk, antwoordde: “Ik bouw mee aan een kathedraal.”
Slot
De sleutel tot leiderschap ligt niet in wat er al zichtbaar is, maar in datgene wat we nog niet kennen. Het is verleidelijk om te blijven zoeken in het licht van cijfers en structuren, maar daar vinden we hem niet. We moeten de moed hebben om in het donker te tasten, en de sleutel te zoeken in de bezieling die ons allen ten diepste beweegt.
Daarom is mijn oproep aan managers (en hun coaches): durf voorbij management te gaan. Zoek naar jouw eigen stip op de horizon. Spreek tot de ziel van je mensen. Want leiderschap zonder bezieling is leeg – en bezieling zonder leiderschap krijgt geen voet aan de grond. Samen vormen ze het kompas dat organisaties vandaag de dag zo hard nodig hebben.
Door: Hans Wopereis
Hans Wopereis begeleidt mensen, teams en organisaties in hun zoektocht naar bezieling en groei. Tevens is hij expeditieleider van berg- en woestijntochten, waar hij de kracht van natuur en stilte verbindt met de vragen van het leven en het werk. Eerder was hij mededirecteur en -eigenaar van ITIP School voor leven en werk. Het is zijn grootste passie om de wijsheid uit de oude geestelijke tradities toepasbaar te maken, zodat die in het dagelijks bestaan van het hier en nu houvast en richting kan geven. Als auteur schreef hij ‘Het licht en de korenmaat’ en ’Bezieling werkt’. Binnenkort verschijnt ‘Strip op de horizon; wijsheid voor onderweg’
