Succesvol veranderen is gestoeld op drie vormen van bewust zijn. Dat roept de vraag op hoe bewust je zelf bent.
Omgevingsbewustzijn
Omgevingsbewustzijn is essentieel voor organisatieverandering. Je kunt alleen proactief handelen als je weet wat er speelt in de omgeving, de markt en bij je klanten. Veranderen is vooruitzien. Een visie op de toekomst creëert steun en betrokkenheid, genereert wendbaarheid en motiveert mensen om die toekomst te realiseren. Het helpt als het toekomstbeeld aansluit bij de ambities van mensen die meedoen. Een gezamenlijk toekomstbeeld geeft richting aan een verandering en genereert energie om die toekomst te realiseren.
Bij omgevingsbewustzijn gaat het niet alleen om de omgeving van de organisatie waarin je werkt, het gaat ook om je directe werkomgeving en wat daar speelt. Voelhorens en antennes helpen om zwakke signalen op te vangen. Je intuïtie bedriegt je zelden, dus die kun je maar beter serieus nemen. Neem persoonlijke en culturele waarden serieus en beschouw ze tegelijkertijd niet als vanzelfsprekend. Ontwikkel begrip voor je eigen culturele waarden en neem die evenmin aan als vanzelfsprekend, maar ontwikkel veerkracht.
Niets meer missen?
Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief
Sociaal bewustzijn
Sociaal bewustzijn betekent dat je investeert in anderen en bereid bent om je open te stellen voor ervaringen en gezichtspunten van mensen om je heen. Het is de kunst om je eigen oordeel nog even uit te stellen en eerst op zoek te gaan naar wat de ander uniek en waardevol maakt. De vraag ‘wat doe ik fout dat hij zo gek doet?’, kan hierbij helpen. Creëer een rijk beeld van de mensen om je heen en verdiep je in hun oorsprong, de persoonlijke geschiedenis, de onderliggende drijfveren en hun onzekerheden en angsten. Vermijd persoonlijke barrières en zorg ervoor dat je makkelijk benaderbaar en aanspreekbaar bent. Je kunt mensen versterken in wie ze zijn en wat ze kunnen bijdragen door het geven van eerlijke en positieve feedback en door het uitspreken van waardering voor inzet en geleverde bijdragen.
Zelfbewustzijn
Tot slot zelfbewustzijn. Als leider, verandermanager, projectleider, professional en adviseur is het relevant dat je jezelf en je oorsprong kent. Het begint met het kennen en accepteren van je eigen biografie. Wat waren belangrijke plekken en gebeurtenissen in je leven, wie waren belangrijke mensen die je hebben gevormd tot wat je nu bent, wat zijn je angsten en waarin ben je prominent? Het is mooi om te reflecteren op je fascinaties, wat je eigenlijk altijd al heeft beziggehouden en waar je nieuwsgierig naar bent. Wat geeft je energie en wat geeft je rust? Wat zijn je mooiste momenten waaraan je met genoegen terugdenkt?
Om jezelf te leren kennen helpt het om uit je comfortzones te treden en nieuwe plekken en culturen te verkennen. In andere culturen en nieuwe ervaringen leer je jezelf kennen en ontdek je de eigenaardigheden van je eigen cultuur. Het biedt je mogelijkheden om andere perspectieven te verkennen en nieuwe mogelijkheden te zien. Vraag anderen om eerlijke feedback. Excellente leiders en professionals onderscheiden zich van middelmatige leiders en professionals doordat ze na vrijwel elk diepgaand contact aan hun gesprekspartner vragen: waarmee heb ik je geholpen en wat kan ik de volgende keer beter achterwege laten?
Bekijk ook:
Alle boeken van Jaap Boonstra
Moreel kompas
Omgevingsbewustzijn, sociaal bewust zijn en zelfbewustzijn komt samen in een moreel kompas. Dat kompas geeft richting aan je leven, aan je betekenis voor anderen en aan je zijn. Als leider in verandering kun je niet zonder moreel kompas. Bij persoonlijke ontwikkeling helpt een moreel kompas om jezelf richting te geven in de activiteiten die je onderneemt. Hierbij zijn drie gezichtspunten van belang: Wie ben ik en wat wil ik zijn? Welke betekenis heb ik en welke betekenis wil ik in de toekomst hebben? Met wie wil ik me verbinden en hoe ik communiceer ik met anderen?
Dit zijn eenvoudige vragen. De antwoorden zijn meestal wat ingewikkelder. Bij organisatieontwikkeling is een moreel kompas behulpzaam in het behouden van richting, het creëren van ruimte en het behalen van resultaat. Als je een verandering hebt doorgemaakt, is het zinvol om je af te vragen hoe de opgedane ervaringen je helpen om jezelf te verbeteren en wat je kunt doen om je goed voor te bereiden op een nieuw avontuur.
Door: Jaap Boonstra
Jaap Boonstra is hoogleraar organisatieverandering aan de Universiteit van Amsterdam, professor organizational dynamics bij ESADE Business School en zelfstandig adviseur. Meer informatie over hem: jaapboonstra.nl.
