Traditioneel management is sterk gericht op hiërarchie, macht, planning, beheersing en controle. Dat werkt in een VUCA-wereld minder goed. Daar wordt ook van volgers meer leiderschap verwacht. Je moet daarom als leidinggevende een balans zien te vinden tussen sturen en ruimte geven. Het gaat meer en meer om het creëren van een zinvolle context waarin ook anderen leiderschap kunnen tonen en bijdragen aan het tot stand brengen van een waardevolle toekomst, een toekomst waar je mensen warm voor lopen.
Geschatte leestijd: 5 minuten
Wanneer je wil veranderen is het van belang als leider goed na te denken over de context, de huidige en feitelijke situatie. En in die context hoort wat mij betreft ook het verleden, waar komen we vandaan. Dat verleden kan je al heel veel vertellen over wat er allemaal al geprobeerd is, wat er wel en vooral niet werkt binnen een organisatie. Het begrijpen van het verleden maakt het gemakkelijker de huidige situatie te begrijpen.
Of leiders gevolgd worden hangt van 2 zaken af: hoe competent ben je en hoe warm ben je? Moreel gezag begint bij de relatie. First connect, then lead.
Jesse Segers
Waar naartoe?
Waar de context in de regel vooral feitelijk is gaat de vraag over waar naartoe meer over de emotie. De feiten laten zich veelal niet zo heel gemakkelijk vertalen in een agenda voor de toekomst. Emoties spelen een belangrijke rol. Er is een probleem of uitdaging die het nodig maakt dat er beweging moet komen. Maar er spelen ook meerdere belangen, drijfveren en mogelijk zelfs verschillende visies op het hele gebeuren. Mensen zijn in de regel slechts bereid tot veranderen omdat ze pijn ervaren of een groot verlangen koesteren naar iets nieuws of anders. Je zal dus in de huidige context betekenis moeten creëren en duidelijk moeten krijgen waarom we iets beters of anders willen nastreven dan wat er nu is.
En sta daarbij eens stil bij de volgende vraag: wil je dat je mensen je volgen omdat ze vertrouwen in je hebben, of omdat ze bang voor je zijn? Wat zal uiteindelijk het meest opleveren?
Empathie
Met alleen een rationele analyse van de context ben je er niet als je je probeert in te leven in een situatie. Wil je ruimte krijgen voor leiderschap dan zal je gezag moeten ontwikkelen. Oprechte nieuwsgierigheid en interesse in de ander is daarvoor de weg. Je moeten weten wat er leeft onder je mensen, laten blijken dat je dat weet en oplossingen aanbieden.
Van Vugt en Wildschut schrijven in hun boek ‘Gezag’ over het derde principe voor het ontwikkelen van gezag: leef je in. Empathie is een basisvoorwaarde voor leiderschap. Je moet een gevoelsmatige aansluiting kunnen maken en je mensen begrijpen binnen elke context. Een empathische leider:
- begrijpt wat er speelt, wat vinden je mensen belangrijk, waar zijn ze bang of onzeker over, waarover maken ze zich zorgen.
- laat anderen weten dat hij begrijpt wat er speelt, hier gaat het over communicatie of nog beter, wederzijds open overleg.
- laat anderen weten dat dat belangrijk voor hem is, en je laat het zien door het belang van anderen in plaats van je eigen belang voorop te stellen.
Kijk in de spiegel
Wanneer je kritisch naar jezelf kijkt dan zal je waarschijnlijk erkennen dat je niet in elke context even empatisch bent. En dat is begrijpelijk, want er zijn meerdere aspecten die van invloed zijn op je empathie. Hoe belangrijk is bijvoorbeeld iemand voor je. Of hoe goed ken je iemand? In de regel kun je stellen dat hoe beter de persoonlijke relatie is, hoe gemakkelijker je je empatisch opstelt. Ook macht is een aspect. Hoe groter de macht, hoe minder de empathie. Van Vugt en Wildschut reiken in hun boek zeven strategieën aan die je helpen om je empathie te vergroten:
- Ken jezelf. Ga voor jezelf maar eens na wat empathie voor je betekent.
- Verklein de afstand. Laat je veel en vaak zien, investeer in persoonlijk contact.
- Wees realistisch. Wat je denkt te zien is jouw werkelijkheid. Denk niet te snel dat je alles begrijpt.
- Lever een gerichte inspanning. Empathie gaat niet vanzelf. Maak af en toe pas op de plaats en leef je in in anderen.
- Schakel hulp in. Anderen zien soms de zaken anders. Vraag gerust hulp aan iemand die open en eerlijk tegen je is.
- Organiseer anonieme feedback. Mensen geven eerder betrouwbare feedback op je leiderschap als dat anoniem kan.
- Bouw vertrouwen op. Vertrouwen zorgt voor openheid. Handel consequent en integer.
Een manager die leiderschap toont, zorgt ervoor dat hij een goed beeld van de context heeft, weet wat er te doen staat en houdt voortdurend feeling met zijn omgeving en zichzelf.
Goed leiderschap zorgt voor goede resultaten. In een serie ‘aspecten van leiderschap’ wordt leiderschap vanuit verschillende invalshoeken belicht. Inspiratie voor deze serie haalde ik o.a. uit het boek ‘Leiderschap voor de programmamanager.’ Dit is deel 4 van 12.
Lees de voorgaande delen:
Door: Rijk Binnekamp
Rijk Binnekamp is zo’n 20 jaar actief geweest op gebied van training, coaching en leiderschapsontwikkeling, heeft nog immer een bovengemiddelde interesse in leiderschap en alle aspecten die daar mee samenhangen. Zijn ideeën en gedachten vertrouwt hij regelmatig toe aan papier.
