STELLING – ‘Afkicken in stijl. Luxe hulp voor hoogesitueerde drinkers. Het zijn exponenten van een ongewenste ontwikkeling richting tweedeling in de zorg.’
Ben u het er mee eens? Of juist niet? Lees het artikel uit nr. 3 van het tijdschrift Zorgmarkt over deze stelling en discussieer mee via de knop reageer onder het artikel! De redactie is benieuwd naar uw mening.
Geen antwoord
‘De reguliere gezondheidszorg heeft geen antwoord op allerlei kwalen. Hoofdpijn, overmatig zweten, maar ook verslavingen van mensen die ogenschijnlijk een normaal leven leiden, zij worden niet door het huidige zorgaanbod bereikt’, zegt René Grim, directeur van Roder Sana BV, een privékliniek voor alcoholverslaafden die op 1 maart 2008 haar poorten zal openen. Relaas van een nu al veelbesproken initiatief op de zorgmarkt.
Het differentiëren van aanbod hoort bij deze tijd, legt Grim uit. Hij verwijst om te beginnen naar cijfers van het Trimbos instituut. ‘Er zijn 1,1 miljoen alcoholverslaafden in Nederland. Ik schat in dat daarvan drie procent wordt bereikt door de huidige verslavingszorg.’ Hoe dat komt? ‘De laatste tien jaar is het terugdringen van de overlast van drugsverslaafden een prioriteit geworden. Het gaat om mensen met vaak een dubbele diagnostiek, meervoudige verslavingen, psychische klachten. Mensen van wie de sociale omgeving is weggevallen. Als gevolg van dat beleid is de reguliere verslavingszorg met deze drugsverslaafden volgestroomd. Dat heeft twee consequenties. De eerste is dat er vanuit de verslavingszorg geen prioriteit ligt bij alcoholverslaafden met een enkelvoudige problematiek. De tweede is dat veel mensen met een alcoholprobleem, ik noem de hoogopgeleiden: de hoogleraren en artsen onder hen, zich niet thuis voelen in die klinieken.’
Grim schetst het pad dat een alcoholverslaafde in Nederland moet aflopen als hij aanklopt bij de verslavingszorg. ‘Er is vaak een sociaal of zakelijk conflict over het drinkgedrag voorafgegaan aan het moment dat iemand hardop zegt: ik ben verslaafd. Zo’n man of vrouw klopt dus na een periode van vaak jaren aan bij de reguliere zorg. Na een paar weken volgt een eerste intakegesprek. Dan is nog een tweede nodig en de uitspraak van een indicatiecommissie. We zijn dan weer enkele weken verder. En als er dan een aanpak is geformuleerd, dan duurt het laten we zeggen nog een paar maanden voordat er plaats is bij een kliniek. En dan? Dan zit diegene in dezelfde ontspanningsruimte of in een groepsgesprek met verder alleen maar junks.’
Boegbeeld
Grim concludeert dat een grote groep mensen geen aansluiting vindt bij de reguliere zorg. Zo is een gat in de in de markt ontstaan waarin initiatieven als dat van Roder Sana springen. Roder Sana BV is een initiatief van vijf grote verslavingszorg- en GGZ-instellingen in het zuiden van het land en twee particuliere investeerders. Grim was hiervoor directeur van Zorgservices Twente, de ondernemende tak van de Ziekenhuisgroep Twente. Die ondernemende tak biedt diensten aan die in de reguliere zorg slechts marginaal aandacht krijgen. Van overgewicht- tot hoofdpijnbestrijding. Maar ook voor overmatig zweten en mensen die snurken. Allemaal kwalen waarop de reguliere gezondheidszorg geen antwoord heeft, legt Grim uit. Dat hij nu directeur is van Roder Sana vindt hij een logisch vervolg, want ook alcoholverslaving verdient veel meer aandacht dan de verslavingszorg nu biedt. ‘We moeten accepteren dat alcoholverslaving een resultaat is van onze cultuur. Een druk leven is een statussymbool en voor velen een levensstijl. Hoge werkdruk en werkstress zijn gemeenschappelijke factoren onder alcoholisten. Mensen grijpen naar middelen die hen helpen ontspannen.’
Grim is ambitieus: hij zou al veel eerder in contact willen komen met mensen die zich in de gevarenzone bevinden. Want er is al veel ellende voorafgegaan aan het moment dat mensen straks bij Roder Sana zullen binnenkomen. Sowieso vindt hij dat in de gezondheidszorg meer ruimte zou moeten zijn voor preventieve zorg. Om de doelgroep in een eerder stadium te bereiken dient er een uitgekiend marketingplan te worden opgesteld. Een van de onderdelen daarvan is het vinden van een boegbeeld van de organisatie. ‘Een aansprekende bekende Nederlander. Dat helpt enorm om verslavingsproblematiek uit de taboesfeer te halen en bespreekbaar te maken.’ Grim noemt de actrice die meermalen op de motor is betrapt met te veel alcohol op en die haar alcoholprobleem niet onder stoelen of banken steekt, maar van wie Grim de naam liever niet noemt. ‘Waar we naartoe moeten is dat we mensen met een alcoholverslaving en die daar vanaf willen niet zien als losers, maar als de krachtige mensen die zij in wezen zijn. Want een verslaving achter je laten, betekent dat je een heel wilskrachtig mens bent.’
Levensstijlhotel
Die oproep tot bespreekbaarheid betekent niet dat Roder Sana de privacy van haar gasten niet hoog in het vaandel heeft. ‘We zitten midden in de bossen bij het Brabantse Oirschot. Op 4,2 hectare grond met een oprijlaan van anderhalve kilometer. Er staat geen hek omheen, maar je ziet de instelling vanaf de rand van het terrein niet liggen. Geheimhoudingsplicht is vanzelfsprekend opgenomen in het arbeidscontract.’ Sowieso dient het personeel doordrongen te zijn van de hoogste kwaliteitseisen. ‘Onze gasten moeten zich prettig voelen, dat draagt positief bij aan het afkickproces. Dus viersterrenmaaltijden, luxekamers, verse groenten en fruit. Maar ook alle mogelijke ontspanningsmogelijkheden van paardrijden tot golfen. En als een gast elke dag schone lakens wil, dan krijgt hij die.’
Roder Sana is dan ook geen kliniek, benadrukt Grim. ‘We zijn een hotel waar volgens de laatste wetenschappelijke inzichten actief aan het veranderen van een levensstijl wordt gewerkt. Ik noem een voorbeeld: de luchtvaart. Het kenmerk van mensen in de luchtvaart is dat zij de hele wereld over vliegen met alle gevolgen voor je biologische klok van dien en dan in ongezellige hotels slapen waar je door de jetlag al snel een borrel neemt om in te slapen.’ Maar levensstijl gaat ook op voor de drukbezette manager, voor wie het normaal is om bij de zakenlunch een glas wijn te nuttigen en die ook op borrels sociaal geaccepteerd meedrinkt. En niet te vergeten voor de arts die na lang in touw te zijn geweest, de stress te lijf gaat met een flinke slaapmuts. Om die hoogopgeleide en goedverdienende doelgroep te bedienen, laat Roder Sana zich voorstaan op de wetenschappelijke grond van zijn behandelwijzen. ‘Wij willen state-of-the-artbehandelingen. Het nieuwste van het nieuwste op wetenschappelijk gebied. Wij volgen alle ontwikkelingen nauwgezet. Bekend is al dat verslaving voor een deel genetisch is bepaald. Recentelijk is een medicijn op de markt gekomen waarvan wordt beweerd dat het mensen van hun verslaving afhelpt. En er is een armband in ontwikkeling die via telemonitoring registreert of een ex-verslaafde weer zin krijgt in een verslavend middel. Wij willen continu onderzoek doen naar al deze ontwikkelingen. We zoeken daarvoor onder meer een psychiater, die het boeiend vindt om ook wetenschappelijk onderzoek te doen.’
Rompslomp
Het is niet het enige personeel dat Grim nog nodig heeft. ‘Wij willen schapen met vijf poten, en die zijn schaars. Professionals die klantvriendelijkheid naar een hoger plan tillen. Een 9 tot 5-mentaliteit volstaat niet. Als iemand die is afgekickt en in het nazorgtraject zit, op zondagavond elf uur hulp nodig heeft, dan moet hij die hulp krijgen.’ Naast de personele problemen heeft Grim zich al een paar keer verslikt in de bureaucratische rompslomp rondom het opstarten van Roder Sana.
Voor een initiatief als dit heb je een lange adem nodig, is dan ook de conclusie van Grim. Het bewijs volgt uit het feit dat Roder Sana inmiddels enkele jaren bezig is om alle kwesties op juridisch, politiek en personeelsvlak op te lossen. ‘Ik noem het aanschaffen van het huidige pand dat van de overheid was. Dat leek een peulenschil, maar toen bleek dat we een commerciële onderneming zijn, moesten we opeens een veelvoud van de marktwaarde betalen.’ Grim wil er verder niet veel over kwijt om de concurrentie niet in de kaart te spelen. ‘Want dat die er gaat komen is zeker’, zegt Grim, ‘daarvoor is deze markt te aantrekkelijk. In het begin is ook bij de verslavingszorg en GGZ-instellingen veel discussie geweest; commerciële zorg is een zeer beladen ontwikkeling: kostte dit niet hun broodwinning? Was geen sprake van oneerlijke concurrentie? Maar men realiseerde zich dat wat nodig was niet binnen hun zorgaanbod werd geboden. Niet voor niets gaat een grote groep mensen naar het buitenland om van zijn alcoholverslaving af te komen.’
Het verwijt dat initiatieven als dit een tweedeling in de zorg betekenen, legt hij dan ook naast zich neer, want duidelijk is volgens Grim dat Roder Sana een doelgroep gaat bedienen die nu uit het zicht van de reguliere zorg verdwijnt. Er is dus geen sprake van concurrentie. Sterker nog, de huidige verslavingszorg kan zelfs voordelen ondervinden van initiatieven als deze, betoogt Grim. ‘De winst die wij maken vloeit via de aandeelhouders grotendeels terug naar de publieke zorginstellingen. Daarnaast investeren wij in wetenschappelijk onderzoek. Ook daarvan zal de maatschappij profiteren.’
Luxe
Van alle hoofdbrekens die de BV in oprichting heeft gekend, is de financiële kant van het verhaal de minst zorgelijke. Bij Roder Sana zijn behandeling en verblijf twee gescheiden geldstromen. De behandeling van verslaafden valt nu nog onder de AWBZ, dus vanaf 1 januari zullen de zorgverzekeraars dit dekken uit de basisverzekering. Het deel verblijf, of luxe, betalen de gasten zelf. Grim: ‘Het gaat om een bedrag van 200 tot 250 euro per dag. In de toekomst valt dit wellicht onder de aanvullende verzekeringsvoorwaarden.’ Het bedrag dat gasten voor hun rekening dienen te nemen is daarmee ook nog eens fors goedkoper dan bij bijvoorbeeld Smith & Jones, de privékliniek van Keith Bakker, waar mensen tussen de 400 en 450 euro per dag moeten neertellen omdat er geen overeenkomst met de GGZ is gesloten. Omdat sprake is van een enorme markt aan potentieel hulpbehoevende probleemdrinkers lijkt het kostje van Roder Sana gekocht.
* * *
Feiten en meningen
Volgens cijfers van het Trimbos instituut heeft Nederland 1,1 miljoen alcoholverslaafden. Daarvan vindt globaal drie procent zijn weg naar de reguliere verslavingszorg. Roder Sana heeft plaats voor zesendertig gasten. Zij zullen gemiddeld zo’n zes tot zeven weken in het hotel verblijven. Daarna volgt een op het individu afgestemd nazorgtraject.
Hoewel het initiatief in Nederland vrij nieuw is, kennen andere landen al langer dergelijke instituten. Bekend is bijvoorbeeld Castle Craig in Schotland, waar tot nu toe ook veel Nederlanders naartoe gaan om af te kicken. In Nederland bestaat Smith & Jones, opgezet door de Amerikaan Keith Bakker, zij doen net als Roder Sana aan ‘lifestyle coaching’. Inmiddels wil ook de Jellinek kliniek een dergelijk verblijf opzetten, aanvullend op de traditionele verslavingszorg die zij biedt. De Jellinek kliniek biedt cognitieve gedragstherapie aan. Er is veel discussie of de Jellinek haar bekende naam mag gebruiken voor een particulier initiatief. Er is ook veel discussie over de tweedeling in de zorg, die zich met dergelijke initiatieven ontvouwt. Of misschien moeten we zeggen: die de behoefte aan dergelijke initiatieven blootlegt? De SP heeft al Kamervragen gesteld over Roder Sana BV. Wat vindt de minister eigenlijk van dit initiatief? René Grim: ‘Die is positief, het past in feite precies in het regeringsbeleid.’
Tips
- Er zijn veel gaten in de zorgmarkt; er zijn dus veel mensen die niet worden geholpen door de reguliere gezondheidszorg. De kunst is om in zo’n gat te springen.
- Voordat een initiatief als dit staat, is er veel tijd verstreken en zijn er heel veel partijen waarmee u om de tafel heeft gezeten. Zonder geduld en lange adem geen zorghotel.
- Bied geïndividualiseerde zorg aan, dus zorg die helemaal is afgestemd op de wensen van de gast. Daaraan is behoefte in deze tijd.
- Zorg voor kwaliteit. Met kwaliteit van zorg is de echte winst te behalen. Overtref de verwachtingen en succes is verzekerd.
- Vind de schapen met vijf poten. Want geïndividualiseerde zorg en kwaliteit zijn alleen mogelijk met werknemers die klantgerichtheid ademen. Dat geldt óók voor het medische personeel.
