Hoewel Gasunie een staatsbedrijf is, is het allerminst een saaie organisatie om voor te werken. ‘Integendeel,’ zegt René Oudejans (cfo en lid raad van vestuur).
‘Nu is er meer dan ooit dynamiek: de internationale gasstromen veranderen, Nederland zal over tien jaar transformeren van een gasexporterend naar een gasimporterend land en de verduurzaming van de energiemix wordt steeds belangrijker. Onze omgeving verandert en onze interne organisatie moet zich hierop aanpassen, ook de afdeling finance. We gaan meer in scenario’s, risico’s en nieuwe verdienmodellen denken.’
Dat het Slochteren gasveld langzaam leeg raakt, zal niemand ontgaan zijn vanwege de discussies over aardbevingen in Groningen. Door uitputting van de gasbel zal Nederland over tien jaar veranderen in een gasimporterend land. ‘Gas bevindt zich in een ongekende dynamiek, zowel in de markt als in de politiek. Veel energiedeskundigen zijn het erover eens dat gas een cruciale rol zal blijven spelen in de duurzame energiemix’, zegt Oudejans. ‘Anticiperend op deze ontwikkelingen is de Nederlandse overheid in 2005 gestart met het positioneren van Nederland als de gasrotonde in Noord-West Europa. Het netwerk van Gasunie speelt hierin een cruciale rol.’
Veranderende energiemix
Ook op het gebied van gas verandert veel. ‘Zo speelt vloeibaar aardgas (Liquefied Natural Gas) een steeds grotere rol, bijvoorbeeld in het goederentransport over weg en water. En internationaal heeft de schaliegasrevolutie in Amerika het energielandschap flink opgeschud’, aldus Oudejans. Hij wijst ook op ontwikkelingen in Duitsland, waar kerncentrales sluiten en er door enorme subsidies een impuls is gegeven aan alternatieve energiebronnen. ‘Gas kan in deze verduurzaming een grotere rol gaan spelen als back-up-, transitie- of opslagbrandstof. Momenteel importeert Japan veel LNG na de ramp in Fukushima. Dat soort onverwachte gebeurtenissen kunnen grote invloed hebben op vraag en aanbod en het gebruik van onze infrastructuur. Niemand had dit voorzien en toch gebeurt het. Daarom is de spreiding van aanvoermogelijkheden voor Gasunie belangrijk.’
Verandering in dynamiek
Tot zo’n vijftien jaar geleden was de gasmarkt redelijk stabiel. ‘Al Gore’s film The Inconvenient Truth uit 2006 over opwarming van de aarde was een keerpunt in de aandacht voor verduurzaming van de wereld, ook binnen de energiesector. Tegenwoordig is het in deze sector vooral “business as unusual”. Als staatsbedrijf en beheerder van vitale energieinfrastructuur lag bij ons de nadruk altijd op betrouwbaarheid en veiligheid. De processen zijn daardoor nogal complex, wat de wendbaarheid van je organisatie niet ten goede komt. Maar bij een stabiele markt is dat ook niet het belangrijkste, nu verandert de markt echter veel sneller. We vereenvoudigen daarom onze processen en er is meer aandacht voor de wisselwerking tussen kortetermijnontwikkelingen en strategische zaken. Wij bouwen infrastructuur voor de komende vijftig jaar maar de uitdaging is dat we rekening moeten houden met onverwachte dynamiek op korte termijn.’
Loopbaan
Oudejans ziet het als een uitdaging waarbij hij zijn ervaring met transitieprocessen in zijn loopbaan goed kan gebruiken. Na zijn start in de accountancy switchte hij naar het bedrijfsleven en werkte in heel Europa als Financial voor telecombedrijven ten tijde van de liberalisering van de telecommarkt en de opkomst van internet. In 2003 stapte hij over naar de geliberaliseerde energiemarkt: Oudejans werd daar in 2006 Director Corporate Finance & Control bij Essent. Toen in 2008 het netwerkbedrijf afgesplitst werd en Enexis ontstond, werd hij daarvan cfo en lid van de raad van bestuur. ‘Een mooie functie waarin ik de kans kreeg mee te denken over de inrichting van dit nieuwe bedrijf en waarbij ik medeverantwoordelijk was voor 5000 mensen.’ In 2012 startte hij als cfo en lid van de raad van bestuur bij Gasunie.
Risico-analyses en scenario’s
Het belang van tijdige aanpassing aan veranderende omstandigheden is voor Oudejans vanzelfsprekend geworden. ‘Oude zekerheden verdwijnen. Onze afdeling finance werkt daarom tegenwoordig samen met de business en meer met risico-analyses en scenario’s. Voorheen lag de nadruk meer op compliance. Natuurlijk moet de basis op orde zijn, maar te veel regels leidt tot minder eigen verantwoordelijkheidsgevoel. Bij de algemene beheersing en sturing van Gasunie is het essentieel telkens de juiste balans te vinden tussen de drie doelen betrouwbaarheid, duurzaamheid en betaalbaarheid. Dat zie je terug in onze strategie en de kpi´s waar we op sturen. We moeten in de dynamiek van de markt meer in nieuwe verdienmodellen denken. Daar hoort ook bij dat we meer in samenwerking binnen en buiten de energieketen moeten denken.´
Dienend leiderschap
Goed voorbeeld doet goed volgen en daarom realiseert Oudejans zich maar al te goed dat hij als leider moet zorgen voor de juiste ’tone at the top’. ‘Ik geloof in dienend leiderschap. Het is mijn taak om samen met het topmanagement duidelijke kaders te stellen. Dat betekent dus ook vertrouwen en verantwoordelijkheid geven, want de business weet het beste hoe doelen gerealiseerd kunnen worden. Natuurlijk moet je handhaven indien nodig maar het begint met het stellen van realistische doelen en het inrichten van werkbare processen. Anders kweek je ongewenst gedrag en rem je eigen initiatieven en ondernemerschap. Als leider moet je weten wanneer je ruimte moet geven.’
Wilt u meer weten over hoe René Oudejans de afdeling finance van de Gasunie door de transitie leidt? Kom dan naar de Nationale Controllersdag op donderdag 12 juni in Burgers’ Zoo te Arnhem.
Interview: Bianca Minkman. Bron foto René Oudejans: Gasunie.
