Bij de Wie-vraag gaat het over de mensen die een rol spelen in het veranderverhaal, inclusief degene die het maakt en vertelt. Wie zijn de karakters in het verhaal, hoe ervaren zij de verandering, wat vindt het ‘verandervolk’ belangrijk, wie is actief en op welke manier? Het antwoord op dit soort vragen geeft aan welke betekenis de verandering heeft voor de betrokkenen. In het heden gaat het daarbij om de beleving van de verandering, en in de toekomst om de relatie tussen de verandering en de ambities van betrokkenen.
Tijdens de verandering komen onderwerpen aan bod als ieders bijdrage, eigenaarschap en rolverdeling. Daarmee maak je het verhaal persoonlijk en geef je de mensen van wie de werksituatie verandert een ‘naam en gezicht’.
Wat doet de verandering met wie?
Om de persoonlijke verhaallijn te kunnen schetsen, is het nodig om te weten met welke mensen je van doen hebt en wat de verandering met hen doet. Het is verleidelijk om dan in voor- en tegenstanders te denken. Weerstand tegen verandering is een polariserend concept en verhindert een precieze blik op wat er gaande is bij wie. Voor je het weet, zijn er maar twee smaken en gaan we over tot actie. Als je aan de slag gaat met een beperkte groep enthousiastelingen, verwijderen zij zich van anderen. Andersom zorgt aandacht voor de mensen die niet willen dat zij zich in hun beleving gesterkt voelen.
Met name bij de Wie-vraag is het devies om eerst goed te kijken, iedereen te zien en te doorgronden welke betekenis de verandering voor de individuele betrokkenen heeft. Door te kijken naar individuen in plaats van groepen zie je meer. Kijken naar iemands beleving heeft een wezenlijk ander effect dan iemands beleving willen veranderen. Bij ambities geldt hetzelfde: kijk wie je in huis hebt en wie wat wil. Het is vooral belangrijk om te weten wat mensen beweegt en waar het jou om te doen is in de verandering. Kennis van waarden en drijfveren helpt daarbij. Vervolgens kun je redeneren hoe die te verbinden zijn met de verandering of begrijpen hoe de verandering spanning veroorzaakt.
Eigenaarschap
Inzet voor een verandering zorgt ervoor dat mensen zich daaraan persoonlijk verbinden. Alleen via inzet en een actieve rol maakt iemand zich een verandering echt eigen. Eigenaarschap is daarmee iets wat zich gaandeweg ontwikkelt. Verantwoordelijkheid laat zich niet aanwijzen, maar ontstaat doordat iemand ergens mee aan de slag gaat. Door het leveren van een bijdrage ontwikkelt draagvlak (passieve steun) zich tot betrokkenheid (actieve deelname). Het gaat dus om goed doordenken wie vanuit welke rol een bijdrage levert aan de verandering. Daarbij kun je ook het gewenste moment van inzet bepalen. De mate waarin iemand zich inzet vanuit een bepaalde rol, is gekoppeld aan het eigenaarschap. Eigenaarschap kan ontstaan via de inhoudelijke opgave en volgen uit een bijdrage aan de aanleiding, het doel of het uitwerken van de veranderagenda. Vanuit betrokkenheid bij de verkenning kunnen mensen bijvoorbeeld heel scherp voor ogen hebben waarom de verandering nodig is of wat het doel van de verandering is. Weten wie ergens werken, is dus nodig om de persoonlijke betekenis van de verandering te kunnen koppelen aan inzet, eigenaarschap en rolverdeling.
Bron: Veranderversnellers: het afkijkboek
Door: Kilian Bennebroek Gravenhorst
