’Weet je wat me opvalt?’, zegt mijn wandelmaatje terwijl we net de grote heide oplopen. ‘Ik luister anders dan anders.’ ‘Je zegt ánders, terwijl ik juist zou verwachten dat je béter zou zeggen’, antwoord ik verrast. ‘Het klinkt me in de oren alsof je daarmee iets bedoelt te zeggen.’
‘Op mijn werk luister ik meestal niet zo goed, denk ik. Daar heb ik ook vaak geen tijd voor. Ik kan het niet altijd opbrengen aandacht te hebben voor een ander. Ik heb een medewerker die tergend langzaam to the point komt, vreselijk vind ik dat. Ik heb mijn antwoord allang klaar, nog voor hij uitgesproken is. Ik realiseer me nu dat dat frustrerend voor hem moet zijn. Ik wil iets aan hem veranderen, maar begint dat niet bij mezelf?’
Luisteren met aandacht
Actief luisteren is luisteren met aandacht. Aandacht word je gewaar, voel je, hoor je en zie je. Alle zintuigen – misschien het proeven ook – zijn alert en werken mee om er te zijn voor de ander, verbinding te hebben en adequaat te reageren. Wat er
precies werkt bij wandelen weet ik niet, is het het ritme van de stap? Mijn ademhaling? Mijn lichamelijke beleving op zo’n
moment? Mijn betrokkenheid bij de ander? Ik kan me voorstellen dat dat allemaal een rol speelt. Is aandacht niet het bindmiddel tussen twee mensen?
Er is een mooi soefiverhaal over aandacht:
‘De leerling vraagt de meester:“Meester, wat is het geheim van uw meesterschap?”
“Aandacht”, antwoordt de meester.
“Hoe kan ik dat bereiken?”, vraagt de leerling.
“Aandacht, aandacht”, zegt de meester.
“Geeft u me alstublieft een tip”, vraagt de leerling opgetogen.
“Aandacht, aandacht, aandacht”, is het antwoord van de meester.’
Van anders naar beter
Mijn wandelmaatje zegt niet: ik luister beter, maar: ik luister anders. Desgevraagd geeft hij aan dat het te maken heeft met
‘zijn kop leegmaken’, met oprechte betrokkenheid, een ontwakende aandachtige liefde voor mensen. Hij schrikt een beetje van deze haast spirituele gedachte.
‘Van dat anders luisteren kan ik leren om beter te luisteren,’ filosofeert hij verder, ‘als ik bereid ben mijn aandacht echt te richten op een medewerker. En dan nog moet het soms snel en efficiënt. Maar om effectief te worden in het luisteren kan ik beter wat temporiseren. Geduldiger worden en mijn aandacht erbij houden.’ (Ik denk: aandacht … aandacht … aandacht.)
Echt luisteren is zwaar werk
‘Echt luisteren is zwaar werk’, zegt de cultuurfilosoof Benjamin, aangehaald door Harry Stroeken in zijn prachtboekje Kleine
psychologie van het gesprek. ‘Luisteren is ook: horen wat er niet gezegd wordt. We luisteren evengoed met onze geest en ons
hart, onze huid en ons binnenste’, aldus Benjamin.
Actief luisteren met al je zintuigen vraagt behalve schakelen ook om een zekere traagheid. Want juist dan is er ruimte voor
belangstelling en verbinding. Er kunnen zijn voor die ander. Misschien gaat het slechts om fracties van een seconde, maar
het geeft wezenlijke verandering. En een betere kwaliteit van de relatie, er komt empathie bij, begrip, de ander verstaan en erkennen.
Jezelf deze traagheid gunnen is het grote avontuur. Je kunt ervoor beloond worden, maar er ook op afgerekend worden. De trage, aandachtige luisteraar bevordert betere inzichten en afspraken, en niet alleen op het werk! Dat vraagt om durven en
volhouden. Echte aandacht is meer dan luisteren alleen – maar actief luisteren is de grondhouding.
Oefening: trage wandelingen om actief te luisteren
Ontspannen lopen (uit de zenmeditatie)
- Bal de linkerhand tot een vuist met de duim in de gesloten hand. Leg de vuist met de knokkels naar boven tegen de zonnevlecht (de chakra de linkerhand. De onderarmen vormen een horizontale lijn. Richt de blik drie meter voor je op de grond.
- Zet de linkerhak op de grond en trek tegelijkertijd de rechterhak op.
- Verplaats het gewicht op de bal van de linkervoet en til de rechtervoet volledig op.
- De rechtervoet verzetten voor de volgende stap enzovoort.
- Wandel op deze wijze met kleine rustige stappen.
De vijf zintuigen
- Loop, op je eigen manier, zo langzaam mogelijk.
- Blijf daarbij ontspannen lopen en rustig ademhalen.
- Gebruik je zintuigen: zien, ruiken, proeven, voelen en horen.
- Stel je zintuigen in: kijk waar je loopt en neem alles bewust op: ruik de bomen, de planten, de grond, de lucht; proef met het puntje van je tong de lucht, het gras, een dennennaald; voel de bast van de bomen om je heen; luister naar het geluid om je heen, voetstappen, vogels, de wind, de bomen, je wandelcoach, luister naar de stilte.
- Wat hebben je zintuigen je te vertellen?
Bron: Wandelcoaching
Door: Jeroen Hendriksen
