Ieder team loopt er tegenaan: wie doet wat? En waarom staat de neuzen van de teamleden niet allemaal dezelfde kant op? De oplossing: ga samen aan de slag met een business model voor het eigen team, zegt Tim Clark. Hoe je dat doet, beschrijft hij in Business Models for Teams.
U schreef eerder Business Model You. Waarom in dit boek de focus op teams?
Vijf jaar geleden liet ik in Business Model You zien hoe je je loopbaan op creatieve wijze opnieuw richting en doel kunt geven, aan de hand van een businessmodel. In de vorm van een persoonlijk Canvas, zoals we dat kennen van Alex Osterwalder. Maar of je nou manager bent of medewerker, je moet je niet alleen maar richten op je eigen ontwikkeling en functieomschrijving, maar ook op de ontwikkeling van het team waar je deel van uitmaakt. Teams zijn de kurk waar iedere organisatie op drijft. Maar veel teamleden weten eigenlijk niet goed wat hun rol en doel binnen dat team is. Of hoe het businessmodel van hun team past in het overkoepelende businessmodel van de hele organisatie. Dus moet je je verbeterinspanningen richten op die teams. Niet alleen om meer duidelijkheid te creëren; maar ook om te zorgen voor meer cohesie binnen een team en een beter besef van de wezenlijke doelen van het team.
Wat levert dat op?
Door met de andere teamleden aan een Canvas te werken, wordt niet alleen duidelijk wat de rol van ieder teamlid is; het zorgt er ook voor dat teamleden ieder voor zich eerder verantwoordelijkheid en initiatief gaan nemen. Daarbij zorgt het voor meer plezier en betere resultaten. Het proces van samen het businessmodel van het team visualiseren, ‘helps them own it’. Het is essentieel dat ieder teamlid het businessmodel van zijn team niet alleen goed begrijpt, maar er ook naar handelt. Dat gebeurt lang niet altijd. Hoe dat komt? Veel leiders hebben niet de juiste focus. Bedrijven geven veel geld uit aan leiderschapstrainingen en performance management programma’s. Op zich niet verkeerd hoor, maar zo kweek je niet de juiste betrokkenheid onder medewerkers.
Traditioneel worden businessmodellen gebruikt voor het vaststellen en visualiseren van een organisatiestrategie. Maar volgens u worden veel medewerkers daar niet veel wijzer van…
Dat komt omdat die strategie is afgestemd op de externe behoeften van klanten en andere belanghebbenden. Maar de meeste medewerkers hebben daar in hun praktijk weinig tot niets mee, omdat zij nooit een klant zien of spreken. Zij redeneren: hoezo strategie? Mijn klant zit intern, is een collega. Denk bijvoorbeeld aan de medewerkers van HR, productie of de ICT-helpdesk. Of aan de koks in een restaurant die hun gerechten aan de obers meegeven en geen klant zien. Het is cruciaal dat niet alleen de medewerkers in de frontoffice met die klant bezig moeten zijn, maar ook hun collega’s in de backoffices. Niet zozeer letterlijk, maar in gedachten.
Maar dat gebeurt dus niet?
Natuurlijk niet! Als zij aan hun werk denken, gaat het over de activiteiten die ze moeten doen. Over taken en afvinklijstjes. Dus niet over de waarde die ook zij, weliswaar indirect, creëren voor de externe klant. Mijn punt is dat als alle medewerkers zich realiseren in hoeverre hun eigen werk waarde toevoegt aan de eindklant, ze hun werk veel betekenisvoller en leuker zullen vinden. Dat weten we uit onderzoek. Ze kijken dan namelijk eerder over de grenzen van hun eigen baan, gaan meedenken met anderen. Niet alleen stijgt dan de medewerkertevredenheid, ook de organisatie als geheel zal daarvan profiteren.
Net als Osterwalder en andere ‘Canvas-auteurs’ laat u de lezer veel tekenen. Waarom?
Inderdaad. Ook mijn aanpak is: pak wat sticky notes en gebruik een leeg Canvas om het businessmodel van je team te tekenen. Beter nog, print een Canvas op posterformaat en vul het model samen met je team in. Een beeld, grafiek of tekening zegt meer dan duizend woorden.
De werkende mens is vooral rationeel bezig. Tot uw spijt ontbreekt het de meeste mensen aan visueel denken. Hoe komt dat eigenlijk?
Voor een deel door het huidige onderwijssysteem. We leren onze kinderen van jongs af aan om te denken in woorden. En om zich vervolgens te uiten in geschreven en gesproken woord. Visuele vaardigheden worden niet aangesproken en daarmee onbewust de kop ingedrukt. Maar met woorden kan je lang niet alle nuances uitdrukken. Bovendien zijn woorden in wezen subjectiever dan een tekening, want ze zijn subjectief gekozen. Bij een tekening zie je wat je ziet. Kijk, een organisatie is een systeem. Het is eigenlijk onmogelijk om zo’n systeem goed te doorgronden zonder het te tekenen. Als je beelden combineert met woorden, begrijpen mensen het veel sneller.
In uw boek gaat u uit van een tamelijk positief mensbeeld, viel me op.
Zeker. Mijn idee is dat mensen deel willen uitmaken van iets dat groter is dan zijzelf. Ze willen hun eigen leven sturen en zich verbonden voelen, en ze willen steeds beter in iets worden. Daarom juich ik de opkomst van zelfsturende teams en andere netwerk-achtige structuren toe. Het klassieke model waarbij de teamleider orders uitdeelt aan de teamleden, is echt passé, althans in de westerse wereld. Want dan krijgen medewerkers geen enkele kans zelf te sturen. Die verandering is voor veel managers best moeilijk. Ze zijn vaak niet getraind in het uitdelen van verantwoordelijkheid aan teamleden. Het is belangrijk dat een teamleider zijn rol goed weet uit te leggen aan de teamleden. Veel managers hebben moeite met dit soort conversaties, is mijn ervaring. Dat is zo gek ook niet, want daar zijn ze doorgaans niet in getraind. Veel leiders worden ‘per ongeluk’ leider. Ze zijn goed in hun werk, en worden opeens gebombardeerd tot manager. Dan moeten ze de stap maken van vakdeskundige specialist naar de rol van generalist die al zijn teamleden moet motiveren en aanjagen. En dat moet bij iedere medewerker weer anders, want ieder mens is uniek.
Bron: Managementboek.nl
Door: Paul Groothengel
Het boek: Business Modellen voor Teams
De meeste leiders vertrouwen te veel op mondelinge en schriftelijke communicatie. Maar dat is een gedateerde benadering in onze huidige systeemgedreven wereld. Daarentegen geeft het Business Model Canvas visueel weer hoe je team écht werkt en hoe elk individu past in de overkoepelende missie. Zo kunnen mensen zien wat er op elk moment gedaan moet worden – zonder dat hen dat wordt gevraagd.
