Leiders en high achievers hebben één ding gemeen: Zelfvertrouwen. Ze weten dat ze uitdagingen aankunnen en problemen kunnen overwinnen. En ze stralen dat ook uit. Maar wat vaak wordt vergeten (of genegeerd), is dat ook deze mensen ooit werden geplaagd door angst en twijfel, zegt Steven Berglas op forbes.com.
Berglas heeft een 10-stappenplan om de onzekerheid te verjagen en het zelfvertrouwen een boost te geven. Het opbouwen van zelfvertrouwen is volgens hem een proces dat uit twee fasen bestaat. De eerste fase betreft het uitbannen van de twijfel aan jezelf. In de tweede fase bouw je aan het zelfvertrouwen. Het 10-stappenplan is niet gemakkelijk, waarschuwt de auteur, maar uiteindelijk zal blijken dat de inspanningen de moeite waard zijn geweest.
Fase 1: Het wegwerken van de twijfel aan jezelf
Stap 1. Begrijp de oorsprong
Zelftwijfel kroop in uw systeem toen u nog een baby was. Als peuters keken we allemaal op naar onze ouders en wilden we allemaal worden als hen. Die wens is geen probleem, maar wel dat we onze ouders op een voetstuk zetten. Het is complex, maar vanaf het moment dat we hunkeren naar de macht die we bij onze ouders vermoeden, zadelen we onszelf op met een minderwaardigheidsgevoel ten opzichte van dat superkrachtige ideaalbeeld. Omdat niemand kan voldoen aan dit soort zelfingebeelde idealen, worden we de rest van ons leven (in meer of mindere mate) geplaagd door twijfel. Dat is irrationeel, natuurlijk, maar wel waar.
Stap 2. Geef het toe
Er bestaat zoiets als acceptatie-therapie – gebaseerd op het inzicht dat het toegeven dat er een probleem is, het leed kan verzachten. Iedereen is zich bewust van zijn of haar onvolmaaktheden, groot of klein. Toegeven dat ze bestaan – en tegelijkertijd leren dat ook echt iedereen hiermee worstelt – is de truc.
Stap 3. Accepteer het
Je bent waarschijnlijk nog niet helemaal klaar met stap 2. De kans is groot dat de echte acceptatie niet komt zonder dat je je angst en onzekerheid deelt met iemand die je vertrouwt. Denk je dat je een presentatie gaat verknallen? Probeer het eerst uit bij vrienden. Twijfel je er aan of je respect kunt afdwingen? Vraag iemand die je bewondert (maar niet iemand aan wie je rapporteert) wat die daarvan vindt. In het ergste geval krijg je negatieve feedback van iemand die je vertrouwt, maar die feedback kun je weer gebruiken om vooruit te komen. Toegeven aan je twijfel en onzekerheid (en je leren realiseren dat anderen zich net zo voelen) doet je realiseren dat zelftwijfel vervelend is, maar dat niemand er dood aan gaat.
Stap 4. Kijk naar de feiten
Als een claustrofobische iemand vast komt te zitten in een lift, is het moeilijk voor hen om zich te concentreren op de zekerheid dat er ieder moment weer beweging in de zaak zal komen. Angst en paniek slaan toe, zo simpel is dat. Datzelfde geldt voor twijfelen aan jezelf, maar in tegenstelling tot claustrofobie, kunnen een paar harde feiten hier helpen. Bijvoorbeeld: je onlangs een promotietje hebt gemaakt, herinner jezelf er aan waaraan je dat te danken had. Maak een lijstje met al je waardevolle vaardigheden en prestaties. En lees ze hardop voor als het moet. Maar – en dit is belangrijk – overdrijf niet. Als je jezelf te veel lof toezwaait zal dat uiteindelijk meer schade dan goed doen.
Fase 2: Het stimuleren van je zelfvertrouwen
Stap 5. Overtuig jezelf er van dat je alles aan kunt
Als bezit negen-tiende van de wet is, dan is de waarneming honderd procent van de waarheid. Iedere crisis wordt beheersbaar als je tegen jezelf zegt dat je het in je hebt om deze problemen op te lossen. Onthoud dat.
Stap 6. Ga de strijd aan met je angst…
Angst, ongeacht de bron, is een formidabele tegenstander. Dat is waarom je de confrontatie juist aan moet gaan. Zoals William Jennings Bryan beweerde: ‘De manier om zelfvertrouwen te ontwikkelen is om te doen wat je vreest’. Tegenslagen zijn onvermijdelijk, ga daar niet over klagen. Denk er aan: Veerkracht is het stalen skelet van zelfvertrouwen.
Stap 7. … maar kies die strijd zelf
Psychiaters gebruiken de term egosyntonisch. Oftewel, gedrag waarbij waarbij waarden en gevoelens in tact zijn met het ego, of het ideale zelfbeeld. Oftewel: Kies zelf de arena en de strijd. Het is veel makkelijker om zelfvertrouwen te vergroten door je eigen confrontaties te kiezen, dan die keuze door anderen te laten bepalen. Kies zelf de uitdagingen waarin je gelooft en het zelfvertrouwen neemt toe bij iedere ‘overwinning’.
Stap 8. Wees niet tevreden, ga verder
Zelfvertrouwen holt uit zonder nieuwe uitdagingen. Voeg zelf meer uitdagingen toe bij elke taak die je te pakken krijgt en je zelfvertrouwen groeit stapsgewijs mee. Sta je te lang stil en zorg je niet voor nieuwe uitdagingen dan bevind je je op de gladde helling naar een burn-out.
Stap 9. Nooit vragen naar wat je wilt horen
´Hoe doe ik het?´ kan een goede vraag zijn voor politici aan hun kiezers, maar het is een slechte vraag voor wie probeert het vertrouwen in zichzelf een boost te geven. Immers: het smaakt naar onzekerheid en je hoeft op zo’n vraag niet al te veel eerlijke feedback te verwachten. Zoek naar opbouwende kritiek, daar heb je meer aan.
Stap 10. Te veel is nooit goed
Zoals met alles geldt ook voor zelfvertrouwen: te veel is niet goed. Ook het geloof in jezelf kun je overdrijven.
Door: Steven Berglas
Steven Berglas is executive coach en management consultant, en was onder meer ruim 25 jaar werkzaam op de faculteit van Harvard Medical School’s Department of Psychiatry. Daarnaast had hij een psychotherapie-praktijk in Boston.
Kijk voor het originele artikel, inclusief video’s, op forbes.com
