Beste Jaap, Mag ik het in deze tijden van Zwarte Piet eens over een heel andere gekleurde verschijning hebben? De roze olifant? Steeds vaker hoor ik namelijk dat die in de kamer staat. ‘We hebben hier een roze olifant in de kamer.’ Als uitdrukking voor iets wat iedereen weet maar niet zegt. Een interessant staaltje taalontwikkeling volgens mij.
De Britten hebben het gezegde ‘the elephant in the room’. Het betekent dat er een groot geheim aanwezig is, waar iedereen bekend mee is, maar wat niemand zegt. Heel Angelsaksisch, heel erg Downton Abbey. Allemaal weten dat de jongste bediende ‘down stairs’ eigenlijk de zoon van je opa is. Dat soort dingen. Voor zover ik weet, hebben we die olifant in de kamer als gezegde van hen gejat. Ik leerde vroeger dat de Fransen, als ze door alcoholisch genot in een delier terecht kwamen, roze olifanten zagen. Fascinerend vond ik dat, dat wat je in een delier ziet, landelijk bepaald is. Dat ALLE Fransen met een delirium roze olifanten zagen. Maar goed, de uitdrukking ‘roze olifanten zien’ wil zeggen dat hallucineert. Het Belgische bier Delirium heeft om die reden een roze olifant. Ik hoor de afzonderlijke gezegdes nooit meer. Wij Nederlanders trekken ze samen. Ik hoor alleen nog maar van roze olifanten in de kamer. Hoe is dat nou gekomen? Iets met klokken en klepels? Hebben we van twee Europese (kan nog net, straks moet ik internationale zeggen) buren gejat zonder precies te weten wat we jatten? Slordig gebruik? Zoiets als dat mensen tegenwoordig zeggen dat je ‘naast de pot gepiest hebt’ als je misgegrepen hebt, als iets aan je voorbij is gegaan? Terwijl het toch gewoon betekent dat je vreemd ging? Of is dit gewoon taalontwikkeling? Taal is immers dynamisch. Laat ik dan eens kijken wat we met die samenvoeging eigenlijk zeggen. Een roze olifant in de kamer. Een hallucinatie die we allemaal kennen maar die we niet benoemen. Ik begrijp ineens veel beter waar we ons als maatschappij van tijd tot tijd in bevinden. Groet, Leike Leike van Oss en Jaap van ’t Hek schreven samen veel boeken over verandermanagement en veranderkunde. Daarnaast schrijven ze elkaar brieven. Meer vind je op hun boekenwebsite >>>
