Risicomanagement remt innovatie

Veel bedrijven, of beter gezegd afdelingen binnen bedrijven, houden zich bezig met risicomanagement. Risico’s worden in kaart gebracht, risico’s worden geanalyseerd, en andere afdelingen krijgen training in risicomanagement. En natuurlijk is dat nuttig, want als je te grote risico’s neemt, dan gaat bij mislukking het bedrijf over de kop

Desondanks betekent te veel nadruk op het vermijden van risico’s ook dat er geen aandacht is voor kansen. Dat er geen ruimte is voor ondernemerschap, immers nieuwe dingen zijn vaak een risico. Iets is nog nooit eerder gedaan, of iets vergelijkbaars is jaren geleden – onder andere omstandigheden – al eens geprobeerd, en toen ging het niet goed. Dus het is een risico om het weer te doen, dus doen we het niet.

Vermijden van risico’s

De focus op het vermijden van risico’s zorgt er ook voor dat binnen bedrijven vaak focus wordt gelegd op het voorkomen van fouten. Immers, een fout is een risico. Leidinggevenden speuren hun afdelingen af naar zaken die fout zijn gegaan. En als het dan fout is gegaan, wordt gekeken naar waarom het fout is gegaan en hoe dat de volgende keer voorkomen kan worden. Die vragen leggen de aandacht op het verkeerd gaan, op de fouten in het proces, of op de fouten in de uitvoering, en vaak worden dan degenen die de fouten hebben gemaakt op het matje geroepen, en krijgen de uitdrukkelijke opdracht om zoiets nooit meer te doen. Want fouten zijn een risico en risico’s zijn niet goed voor het bedrijf. Dat is vaak de basis van risicomanagement. Dat klinkt logisch allemaal. Maar waarom wordt er niet gevraagd wat de collega wilde bereiken met die andere aanpak? En waarom wordt er niet gekeken naar hoe iets wel bereikt kan worden?

Fouten zijn logisch

Dat er iets fout gaat is logisch, dat betekent dat er actie wordt ondernomen. Dat mensen proberen zaken voor elkaar te krijgen. Dat mensen proberen zaken te verbeteren. Dat mensen bereid zijn initiatief te tonen. En dat helpt een onderneming verder. Je komt niet verder door fouten te vermijden, maar je komt verder door dingen goed te doen. Door naar een positief geformuleerd doel toe te werken. Je komt als bedrijf niet verder door minder klachten te krijgen, maar door meer tevreden klanten te krijgen. Je komt als bedrijf niet verder als mensen uit angst om fouten te maken geen initiatief nemen, maar je komt wel verder als je jouw mensen steunt in hun initiatief om hun werk nog beter te doen. Als je stuurt op het vermijden van risico’s en het voorkomen van fouten, dan zullen mensen nooit hun nek durven uitsteken om iets nieuws te ontwikkelen, of om vol voor hun idee te gaan. Je creëert dan een bedrijf vol volgers. En de essentie van leiderschap is juist het creëren van meer leiders.

Kansen in risico’s

‘Elk voordeel heb z’n nadeel’, zei Johan Cruijff. Dat betekent ook dat elk nadeel zijn voordeel heeft. Welke kans zit er in het risico? En wat is het effect van het risicomijdende gedrag? Ik heb bij organisaties gewerkt waar alle risico’s dichtgetimmerd werden, en waar puur op kosten werd gestuurd. Doordat de focus op kosten en op risico’s mijden zo groot was, gebeurde het dat projecten uiteindelijk veel meer kosten. Omdat het beoogde resultaat uit het oog werd verloren en organisaties met een zesje genoegen wilden nemen als resultaat. Een zesje is niet goed genoeg om je positief te onderscheiden. Een zesje is wel goed genoeg om iets middelmatigs te doen. Maar als je een topbedrijf bent of wilt zijn, is juist het zesje het grootste risico dat je kunt lopen. Want dan doet de zes afbreuk aan je uitstraling, intern gaat het rommelen, want de zes is niet goed genoeg. Focus op risico’s vermijden beperkt het vermogen van je organisatie om te onderscheiden. Beperkt het vermogen om te innoveren. Beperkt het vermogen om te leren, te groeien en te ondernemen. Risico’s mijden is namelijk een negatief geformuleerde doelstelling. En dat wekt negatief gedrag in de hand. Beter is om te stellen dat je een financieel gezond bedrijf wilt zijn, dat verantwoord omgaat met middelen, dat op de lange termijn ook nog bij de top wilt horen, dat kansen biedt en waar ondernemerschap wordt gewaardeerd. Geef je mensen de ruimte om fouten maken. Want echt succesvolle mensen en organisaties hebben veel fout gedaan, en juist daarom hebben ze geleerd om het goed te doen. En als mensen hun taken goed doen en zich richten op hun sterke punten, hoef je je veel minder te bekommeren om de risico’s. Want risicomanagement remt innovatie. Door: Eduard van Brakel Boekentips:

• Handboek Risicomanagement
• Risicogestuurd werken in de praktijk
• Risicomanagement in de praktijk