Onzekerheid is de enige nieuwe zekerheid voor organisaties. Kijk maar eens goed om je heen: razendsnelle technologische ontwikkelingen vinden plaats in een sterk veranderende sociaal-maatschappelijke context. We kunnen dit samenvatten als de VUCA-wereld, met Volatiel, Uncertain, Complex en Ambigu als trefwoorden. Grote maatschappelijke vraagstukken zijn het gevolg. Met volop risico’s én kansen, waarvoor we met onze organisaties (deel)oplossingen moeten zien te vinden. Dit vraagt niet meer om risicomanagement, maar juist om meer risicoleiderschap. Hoe ontwikkel je dat? Dat leg ik uit in een serie blogs met in totaal zeven tips. In dit blog Tip 1: Begrijp de kernbegrippen.
Containerbegrippen
Begrippen als risico en risicomanagement zijn containerbegrippen. Vrijwel iedereen heeft er wel een beeld bij. Jouw beeld of perceptie is waarschijnlijk nét even anders dan dat van je gesprekspartner. Dit is vaak een onuitgesproken bron van verwarring. In het Nederlands wordt het begrip risico ok nog eens door elkaar gebruikt. Zo heeft het begrip risico niet alleen de betekenis van kans of waarschijnlijkheid op een onzekere gebeurtenis, maar eveneens de betekenis van oorzaak, van negatief gevolg, of van de onzekere gebeurtenis zelf. Het woord kans wordt daarbij ook gebruikt voor opportunity, het positieve effect van onzekerheid. Evenmin als voor risico bestaat er een alomvattende definitie voor het begrip risicomanagement. Een rode draad is wel de vaak wat negatieve lading van het woord risicomanagement, dat voor velen een synoniem is van risicobeheersing. Daarbij vinden veel leidinggevenden en andere professionals risicomanagement een nogal omslachtige vorm van risicobeheersing, die tijd vreet en weinig concreets oplevert. Met het risicogestuurd werken of risicosturing beoog ik daar een positieve en eigentijdse variant tegenover te zetten. Dit bestaat uit zes algemene risicostappen die je zet in wat je toch al doet: je dagelijkse werk. Ik heb al meermalen ervaren dat ook risicosturing kan worden uitgelegd op een wijze zoals absoluut niet door mij bedoeld. Namelijk, dat je je door risicogestuurd te werken volledig laat sturen door risico’s. Terwijl ik juist het tegenovergestelde ermee beoog: op weg naar je doelen probeer je de risico’s de juiste kant op te sturen. Uiteraard binnen de grenzen van de realiteit in de VUCA-wereld.Tip 1: Begrijp de kernbegrippen
De concrete tip die hieruit voortkomt: introduceer en hanteer in je werkomgeving eenduidige definities voor woorden als onzekerheid, risico, risicoperceptie en risicomanagement. Wat die definities precies zijn, is minder van belang dan hun helderheid en eenduidigheid. Vermeld en benut deze definities in je rapportages en overleggen. Spreek elkaar erop aan als ze niet of niet correct worden toegepast. Alleen dan is het mogelijk om concreet en expliciet met elkaar van gedachten te wisselen over de aard, ernst en eventuele aanpak van risico’s. Helderheid brengen in begrippen is een taak van de risicoleider. Meer weten over risicoleiderschap? Ga dan naar het overzichtsartikel: Risicoleiderschap: waarom, wat en hoe? Meer weten over risicogestuurd werken? Ga dan naar het whitepaper Risico is geen probleem.
