Betekenis ontstaat in de uitwisseling die plaatsvindt tussen mensen en ligt niet besloten in het verhaal van een van hen. Een waarderend vraaggesprek is daarom altijd een actief gesprek waarin iedereen meedoet en reageert op elkaar en elkaars verhalen. De term ‘waarderende interviews’ wordt regelmatig gebezigd in het kader van het uitvoeren van onderzoek, maar het is nooit echt een interview in de klassieke zin van het woord ‘interviewen’. Het is een twee- of meergesprek waarin gesprekspartners op gelijkwaardige wijze deelnemen aan het waarderende gesprek, maar vanuit verschillende rollen, namelijk die van vragensteller en verhalenverteller. Ondanks deze rolverdeling blijft het waarderende gesprek een cocreatie van twee of meer personen.
Wanneer de betekenis die je samen creëert niet langer besloten ligt in het verhaal en de woorden van de verhalenverteller, maar mede ontstaat door de reactie of het antwoord van de vragensteller of een andere verhalenverteller, dan betekent dat automatisch dat jouw manier van luisteren invloed heeft, evenals de manier waarop je reageert. Luisteren is onderdeel van je respons op het verhaal van de ander en voedt de interactie. Jouw manier van luisteren draagt bij aan het waarderende gesprek als die de ander uitnodigt tot het vertellen van verhalen. Zelfs als het schuurt of als je het niet eens bent met het verhaal dat de ander vertelt, is het van enorme waarde om te blijven luisteren en responsief te zijn in het gesprek.
Respons wanneer er geluisterd wordt
Mensen voelen zich namelijk uitgenodigd om een respons op je vragen te geven als ze ervaren dat er naar hen geluisterd wordt. Door vanuit openheid te luisteren ontstaat er ruimte voor iemand om zijn verhaal te doen. Soms is daar stilte voor nodig, en ook lef om de controle over het gesprek los te laten en je kwetsbaar op te stellen. Dat kun je bijvoorbeeld doen door je oprecht nieuwsgierig te tonen en een open, onbevooroordeelde houding aan te nemen.
Responsief zijn betekent ook dat je geraakt kunt worden door het verhaal van de ander, en dat kun je inbrengen in het gesprek. Soms vraagt dit om moedige reacties of vragen over emoties en gevoelens die de randen van iemands comfortzone raken. Door dat te doen, je gevoel te benoemen en het samen te onderzoeken, geef je voeding aan het gesprek, nodig je de ander uit om hetzelfde te doen en werk je samen aan een betekenisvolle conversatie.
Luister ook naar jezelf
Responsief zijn in je communicatie houdt dus in dat je niet alleen naar de ander luistert, maar ook naar jezelf. Wat maakt het verhaal van de ander bij jou los? Wat betekent dit voor jouw vragen en de richting die het gesprek opgaat? Het is belangrijk dat je jouw reacties serieus neemt en accepteert zoals ze zijn. Want het is aannemelijk dat daarin oordelen over de ander of jezelf naar boven komen die je wellicht niet gemakkelijk zult inbrengen in het gesprek. Toch zijn dat juist vaak de pareltjes. Responsieve communicatie houdt dan in dat je de reacties die het gevolg zijn van het verhaal van de ander toelaat en ze inbrengt in het waarderende gesprek.
Bron: Veranderen met appreciative inquity
Door: Robbert Masselink, Jeannette de Haan, Nathalie Hugenholtz, Marco van Rossum, Robert Paul Schwippert
