In een wereld die steeds meer van ons vraagt, worden we regelmatig geconfronteerd met tegenslagen en uitdagingen die onze veerkracht op de proef stellen. Of het nu gaat om werkdruk, persoonlijke tegenslagen of onverwachte veranderingen, de kunst is om niet ten onder te gaan aan negativiteit maar juist te groeien door moeilijke periodes heen. Dit artikel verkent hoe we onze ‘rek- en veerkracht’ kunnen versterken, en hoe we met een realistische kijk op optimisme beter kunnen omgaan met de hobbels die we op ons pad tegenkomen.
Vergroot je realistisch optimisme
Soms zit het gewoon echt niet mee. Dan loop je tegen hobbels aan die onoverkomelijk lijken. Die je de negatieve kant van de energiematrix in slingeren. En als dat dan wat langer duurt, of als het een issue is dat zich herhaalt, dan kun je soms voor je gevoel in die zuigende piekerspiraal komen. En zie daar dan maar weer uit te komen.
Juist als er door abrupte verandering of tegenslag een periode van crisis en onzekerheid aanbreekt, is optimisme keihard nodig. Alleen, soms lijkt het wel alsof je het uit je tenen moet halen. Juist dan is het essentieel om realistisch optimisme te vergroten, ook als alles in de omgeving onzeker is. Dat doe je door aan ‘rek- en veerkracht’ te werken. Door te werken aan de vaardigheid terug te veren van tegenslagen en het aanpassingsvermogen om mee te bewegen en door te zetten tijdens crises en ongewenste veranderingen of in tijden van onzekerheid.
Als we midden in een tegenslag zitten, dan lukt het soms even niet meer om vanuit het juiste perspectief te kijken en maken we tegenslag, falen, onzekerheid en problemen vaak extreem groot, overweldigend en daarmee soms ondraaglijk. We raken onze Positieve visie kwijt. Door ons te verzetten, graven we ons dieper in de modder in. Met als gevolg het gevoel dat we er niet meer uit kunnen komen.
Van slachtofferrol naar betekenisgeving
Hoe we met onze angst en toekomstverwachtingen omgaan, of deze nu gericht zijn op de korte of de langere termijn, bepaalt dan ook in sterke mate hoe gestrest we ons voelen. Ook hier bepalen onze gedachten onze gevoelens. Bij tegenslagen is het enerzijds niet de bedoeling om meteen een zilveren randje om de gebeurtenis heen te leggen. Anderzijds: wat zeker ook niet helpt, is als iemand zichzelf laat verlammen doordat negatieve gebeurtenissen negatieve gedachten triggeren, waardoor hij in een volledig negatieve mindset zinkt. Het omarmen van een slachtofferrol kan – hoe raar het ook klinkt – comfortabel zijn omdat het slachtoffer-zijn je het gevoel kan geven dat je niets kunt en dus ook niets hoeft te veranderen aan je situatie en je gevoel. Daarom is het bij tegenslag verleidelijk om alle energie te richten op ‘waarom’ iets gebeurd is en ‘waarom juist jou dit is overkomen’. Veel interessanter en veel productiever is het echter om energie te richten op de vraag: ‘Wat nu? Hoe wil ik/willen wij verder?’
Creëer daarom, zeker bij tegenslag en crisis, ook ruimte voor het besef dat onze gevoelens door onze gedachten getriggerd en versterkt worden. Creëer het besef dat je met oefening je aandacht van het negatieve kunt losweken en vervolgens zo ook weer ruimte kunt creëren voor neutrale of zelfs positieve feiten, percepties en mogelijkheden. Pas daarbij ‘tragisch optimisme’ toe (zie hoofdstuk 2), door tegenslag te erkennen en probeer vervolgens betekenis te geven aan dat wat voorvalt. Dat is niet hetzelfde als zoeken naar geluk of ‘toxische positiviteit’, want met tragisch optimisme erkennen we wel dat we lijden, maar beseffen we ook dat we er niet aan ten onder hóéven te gaan. Onderzoekers die posttraumatische groei onderzoeken, zien vaak dat mensen op veel manieren kunnen groeien door moeilijke periodes en tegenslagen. Daarbij hoef je echt niet dankbaar te zijn voor de tegenslag zelf, maar gaat het erom hoe je de tegenslag verwerkt en welke betekenis je eraan weet te geven.
Optimiser: verschuif je aandacht
Onze aandacht is vaak al te verschuiven door kleine veranderingen in hoe we onze aandacht richten. Belangrijk, want ook al lukt het je om maar 1 procent positief ‘licht’ in je gedachten binnen te laten, dan ben je al een ieniemienie opening aan het creëren om de werkelijkheid anders te zien. Probeer daarom je aandacht, of, de aandacht van degene die je begeleidt, al is het maar voor die ene procent, te verschuiven naar iets wat wel vertrouwen geeft. In een crisis vernauwt stress immers onze blik, dan helpt het om af en toe even uit te zoomen. Als je de weg kwijtraakt, hoe fijn zou het dan zijn als je even letterlijk kon helikopteren? Om even boven jezelf en je omgeving uit te stijgen om de situatie goed te bekijken en om te beoordelen wat de weg terug naar het pad is of
om details te zien die je verder helpen naar een alternatieve route. En soms heb je daar nu eenmaal een handje hulp bij nodig. Of is het enorm waardevol een ander te helpen uitzoomen.
Deze korte oefening kun je altijd en in een paar minuten doen. Het is een opwarmer voor de volgende oefening, maar zeker ook een snelle ‘hack’ voor tussendoor. Om je te helpen leren hoe je je eigen innerlijke aandacht op elk moment kunt verschuiven en zo weer een ‘kier van licht’ zichtbaar te maken.
Is er sprake van onzekerheid of crisis? Maak dan een lijst van die dingen waarvan je zeker weet dat ze waar zijn én die je juist geruststellen. Gun jezelf daarvoor 2 tot 3 minuten de tijd. Slecht nieuws over een bepaalde opdracht? Focus dan op je goede relatie met andere klanten, op goedlopende opdrachten, op je uitstaande offertes of op de samenwerkingsmogelijkheden met andere collega’s.
- Vraag jezelf daarna af: wat voel je in je lijf als je dat doet? Noteer wat je voelt. Waarschijnlijk voel je je nu veel meer ontspannen. Door dit te doen en je, ook al is het maar heel even, anders en beter te voelen, krijg je zo ook een groter gevoel van controle. Controle over hoe jij je voelt in plaats van schijncontrole over zaken die je toch niet kunt beïnvloeden.
- Onthoud: we kunnen altijd, op elk moment onze aandacht verschuiven naar het hier-en-nu, vervolgens naar iets positiefs, hoe klein ook, en dan naar wat dat met ons doet.
Maak ruimte voor stilte
Maak daarnaast geregeld ruimte voor de stilte: sta jezelf af en toe ook toe om ‘het even niet te weten’. Ondanks dat je wellicht bij tegenslag de neiging hebt om vol in de actie te gaan of juist te bevriezen, maak toch geregeld even tijd vrij om alleen maar ‘te zijn’. Ga de natuur in en sta jezelf toe te dagdromen. Je zult zien dat er dan vaak als vanzelf ideeën ontstaan. Stem zo af op je onbewuste weten. Bouw wat tijd in om te mediteren of je gedachten de vrije loop te laten.
En onthoud sowieso: als je iets nieuws moet leren, hoort het er ook gewoon echt bij om een tijdje onzeker te zijn en je oncomfortabel te voelen. In een crisis is dat nog veel sterker het geval, omdat je dan niet eens zelf voor verandering kiest. Maar besef: als we eenmaal door dat oncomfortabele heen zijn en meer gewend aan de nieuwe situatie of vaardigheden, dan passen we ons vaak goed aan. En alleen al dat besef geeft rust.
Boom Management Podcast: Optimisme aan het werk
Door: Juul van den Boomen
Bron: Optimisme aan het werk – Optimaliseer prestaties en werkgeluk met de power van optimisme
