Wat is redeneren? Redeneren is denkstappen vinden en die aan elkaar koppelen.
Wat is dé vraag die bij redeneren hoort?
- Wat beweer je eigenlijk?
Wanneer pas je redeneren toe?
- Bij losse flodders: uitspraken waar geen argument voor gegeven wordt of waar geen conclusie uit getrokken wordt.
- Als iemand duidelijke (leef)regels lijkt te hanteren die hij niet expliciet maakt.
- Als iemand weinig geneigd is zijn uitgangspunten te bevragen. Wat vraagt redeneren van je?
- Een analytische geest en lol hebben in logische puzzeltjes.
Wat gaat er mis als je niet redeneert?
- Er is geen check op logisch denken, waardoor mensen onbedoeld hun shitterige eerste versie (SEV) met ‘de waarheid’ verwarren.
Afstand nemen
Zeker de emotionele mensen onder ons – waar ik mezelf toe reken – hebben er enorm veel profijt van als ze zichzelf niet overgeven aan de eerste de beste conclusie die hun gestreste hoofd in spannende situaties verzint. Afstand nemen tot je eigen denken helpt je om je SEV van je verhaal niet te geloven. En logisch redeneren is een cognitieve vaardigheid die je helpt met afstand naar je eigen angsten, doemscenario’s, maar ook sprookjes te kijken. Daar nodigen wij als goedbedoeld-moeilijkmakers onze gesprekspartners graag toe uit.
Vragen die de ander uitnodigen tot logisch redeneren in plaats van zijn SEV blindelings te volgen, zijn bijvoorbeeld:
- Waar ga jij van uit, als je dit zegt?
- Welke vooronderstelling zit er in de zin: [‘Politiek is voor mensen zonder karakter’]?
- Welke aannames doe jij?
- Hoe kom je tot de conclusie dat [je moet verhuizen]?
- Dus? (Vragen naar een conclusie.)
- Want? (Vragen naar een argument.)
Voorbeeldgesprek – Ik word direct ontslagen!
In dit gesprek spreekt socratisch coach Sandra met Jan, die ervan overtuigd is dat hij direct ontslagen wordt als hij zijn manager zou vertellen dat hij wil stoppen met de opdracht waar hij voor een van hun klanten aan werkt. Hij is ICT-consultant.
Jan: Als ik zeg dat ik deze opdracht niet meer wil doen bij deze klant, word ik direct ontslagen.
Sandra: Dat weet je zeker?
Jan: Heel zeker.
Sandra: Hoe weet je dat zo zeker?
Jan: Omdat ik heel duur ben, dus ze kunnen mij nooit betalen als ik deze opdracht teruggeef. Dan komter namelijk onvoldoende geld in de kas. En dus word ik direct ontslagen.
Sandra: Dus op het moment dat jij zegt dat jij deze opdracht niet meer wilt doen, ben je je baan kwijt?
Jan: Nou, zo snel zal het misschien niet gaan.
Sandra: Ik dacht dat je net zei van wel?
Jan: Ja. Het leek me zo logisch.
Sandra: Welke aanname deed jij, die niet per se het geval is?
Jan: Dat als ik deze opdracht teruggeef, ik gelijk niet meer betaald kan worden. Ik kan, geloof ik, nogal makkelijk overhaaste conclusies trekken.
Sandra: Geloof je? 😉
Onze stilzwijgende regels
Mensen, ook jouw gesprekspartners, hebben de neiging conclusies te trekken uit wat ze zien of meemaken, zonder dat ze er zich van bewust zijn op welke stilzwijgende regel ze hun conclusie baseren.
Kijk maar naar de volgende voorbeelden:
- ‘Ik ben dik. Ik krijg geen modellencontract.’ Stilzwijgende regel: dikke mensen krijgen geen modellencontract.
- ‘Mijn kinderen houden niet van hun vader, want ze hebben me altijd gesteund tijdens de scheiding.’ Stilzwijgende regel: kinderen die hun moeder steunen tijdens de scheiding, houden niet van hun vader.
- ‘Het regent, dus we moeten de voetbalwedstrijd annuleren.’ Stilzwijgende regel: voetbalwedstrijden kunnen alleen gespeeld worden als het droog is.
Mensen vatten deze stilzwijgende regels op als algemene regels. Regels die altijd gelden. Volgens je gesprekspartner dan. Je voelt
ongetwijfeld aan dat de stilzwijgende regels in de voorbeelden niet per se waar hoeven zijn. Jouw taak als goedbedoeld-moeilijkmaker is om deze, al dan niet ware, algemene regels naar boven te halen. Zodat de ander kan denken: ‘Wat beweer ik eigenlijk?’
- Ariane van Heijningen is spreker op het Jaarcongres Verandermanagement. Klik voor meer info en aanmelden >>>
Beluister de podcast: Goedbedoeld moeilijk maken met Ariane van Heijningen
Bron: Goedbedoeld moeilijk maken
Door: Ariane van Heijningen
