Paul Kloosterboer: ‘Interne adviseur heeft belangrijke, maar zwaar onderschatte rol’

‘Veranderen heeft iets diskwalificerends; iets is niet goed en daarom moeten we veranderen. Veranderen is in mijn optiek, iets in het licht zetten dat er allang is, maar onderbelicht is gebleven’, zegt Paul Kloosterboer (zie foto).

Drukke tijden voor adviseur Paul Kloosterboer. Hij komt met een nieuw boek Adviseren vanuit het geheel, begeleidt Léon de Caluwé bij zijn afscheid van AOG tijdens het evenement Kleurrijk Veranderen en is workshopleider op het congres Verandergekte. Over sjoelbaksyndromen, klokkenluiders, niet bestaande maakbaarheid en de onterechte negatieve connotatie die aan intern adviseren kleeft. Paul Kloosterboer en Léon de Caluwé delen dat ze allebei nogal ‘groen’ zijn, binnen het kleurendenken van de scheidend verandergoeroe. Leren en verbinden dus. Verder heeft Kloosterboer van De Caluwé geleerd om meervoudig te kijken. ‘Er is niet één werkelijkheid. Je moet met onbevangenheid, onbevooroordeeld en diverse brillen kijken. Dat maakt de werkelijkheid rijker.’

Multifocaal kijken

Zo kijkt Kloosterboer ook multifocaal naar veranderen. Tijdens het congres Verandergekte op 18 juni in Burgers Zoo zal hij zijn visie op veranderen en verandergekte geven. ‘Veranderen heeft iets diskwalificerends; iets is niet goed en daarom moeten we veranderen. Veranderen is in mijn optiek, iets in het licht zetten dat er allang is, maar onderbelicht is gebleven. Het is ecologie, een zeldzame soort die je ruimte moet geven. Bij veranderen denken we nog te vaak in een soort maakbaarheidsidioom dat niet bestaat.’ Toch blijven in de ogen van Kloosterboer organisaties krampachtig, in een soort ratrace om maar vooral niets te missen, het proberen en stapelen de veranderprojecten zich op. Het resultaat is bestuurlijke drukte en stress. Of in de woorden van Kloosterboer, een sjoelbaksyndroom: ‘Er liggen voor het hok allerlei stenen die geen kant op kunnen en we gooien er alleen maar nieuwe stenen met meer kracht tegenaan. Tot het muurvast zit.’

Schaduw

Intern adviseren kan een geweldige rol vervullen om de sjoelbak vrij van stenen te houden. Intern adviseren betekent niet de leiding hebben en ook niet in het kernproces van de organisatie actief zijn. Het nieuwe boek van Paul Kloosterboer ‘Adviseren vanuit het geheel’ is in zekere zin een lofzang op die rol. Goed intern adviseren maakt een organisatie sterker. Paul Kloosterboer: ‘Probleem alleen is dat je mensen die intern adviseren zelden ziet. Ze opereren in de schaduw. Vaak strijkt een manager of bestuurder daarna de eer op. Medewerkers die intern adviseren willen vanuit hun karakter ook helemaal niet in het volle licht acteren.’ Het zijn volgens Kloosterboer zogezegd ‘geen narcistische types’. Bekende voorbeelden van naam en faam zijn er ook nauwelijks, juist omdat deze mensen in de schaduw staan. Kloosterboer: ‘Negatief aangevlogen kun je klokkenluider Ad Bos een goede intern adviseur noemen. Hij signaleerde misstanden en wilde er iets aan doen om de organisatie te redden.’ Mooi positief voorbeeld vindt Kloosterboer een HR-functionaris bij een bank die een manager confronteerde met het feit dat hij beloningsafspraken aan zijn laars lapte en buiten HR om andere managers fors beloonde. Kloosterboer: ‘Die HR-manager ging met hem in dialoog en legde haar waarnemingen aan hem voor. De manager vroeg: “Wat ga je hiermee doen?” Waarop zij zei: “Dat is mijn vraag aan jou.” Door het aan te kaarten, maar het niet aan de grote klok te hangen, snapte de manager wat er speelde en paste hij zich aan, zonder dat hij of de organisatie gezichtsverlies leed. Zo maakte deze interne adviseur uiteindelijk de organisatie sterker. Maar het is geen gemakkelijke rol. De interne adviseur heeft geen sterren en strepen om zaken door te drukken. Vroeger was het een staffunctionaris, nu is het een rol. Je bent het als je het doet. En even later heb je weer een andere rol als teamlid, manager of uitvoerder. Intern adviseren vervult een cruciale rol in organisaties, al word je er zelden voor beloond en krijg je soms stank voor dank. Vaak is het een laveren tussen ruimte nemen en hiërarchie respecteren. Dat maakt de positie van een intern adviseur zo precair.’ Goede interne adviseurs worden vaak als projectleiders aangesteld weet Kloosterboer. Vooral omdat ze vertrouwen genieten van de leiding en omdat ze kunnen verbinden. Doorgaans zijn het mensen die al lang binnen een organisatie actief zijn. Kloosterboer: ‘Intern adviseren doe je niet voor de korte-termijndankbaarheid. Je bouwt aan een lange-termijnreputatie’. Enerzijds eert Kloosterboer met zijn boek het interne adviseren. Anderzijds zegt hij dat je het juist weer niet op een voetstuk moet zetten. ‘Intern adviseren gedijt juist bij schaduw en verdient automatisch het respect van leidinggevenden. Ze zitten op vitale plekken en geven een organisatie levenskracht.’

Ecologie

Dinsdag 9 juni neemt Léon de Caluwé afscheid van AOG School of Management. Kloosterboer zal dan met De Caluwé in discussie gaan over zijn nieuwe boek. Het is een soort ecologisch proces: iets (het nieuwe boek van Kloosterboer) dat er al is, krijgt meer ruimte, de ander (De Caluwé) zoekt de schaduw op.