Ontschuldigen’ is werken vanuit de veronderstelling dat het ontstaan van een situatie (die als belemmerend wordt ervaren of is vastgelopen) haar logica in een gegeven context heeft (gehad). Gedrag krijgt hiermee betekenis. Systemische technieken ondersteunen deze houding.
Ontschuldigen is niet hetzelfde als verontschuldigen; het is samen met het betrokken sociale systeem onderzoeken wat de logica is geweest die maakt dat het is gegaan zoals het is gegaan, vanuit een neutrale en nieuwsgierige positie. Er wordt uitgegaan van goede bedoelingen.
Ontschuldigen is geen kunstje
Een adviseur die zelf iets ‘vindt’, het sociale systeem incompetent vindt of afwijst in wat het (niet) heeft gedaan of doet en daar niet meer los van kan komen, zal merken dat ontschuldigen niet gaat lukken. Het is geen kunstje. De relatie is het vehikel en dit veronderstelt dat de adviseur in staat is naar het systeem toe te stappen en er naast te gaan staan in waar het zich bevindt; hij gaat er een relatie mee aan. Meestal zullen sociale systemen een adviseur dan entree verlenen, weliswaar soms in kleine stappen.
Een adviseur die met meerdere sociale systemen werkt, zal merken dat het ene sociale systeem gemakkelijk is te ontschuldigen, terwijl hij – in dezelfde organisatie of rond hetzelfde vraagstuk – van een volgend sociaal systeem zoveel gaat vinden dat het ontschuldigen (en dus ook het inzetten van de bijbehorende systemische vragen en technieken) niet meer lukt.
Het omgekeerde van ingezogen raken is op afstand staan, er niet inkomen of geen toegang krijgen. Een rêverie kan helpen te ontrafelen wat de onderliggende emoties zijn en wat deze zouden kunnen betekenen. Dit kan dan weer als resultaat hebben barrières te slechten en toch te gaan ontschuldigen.
Bron: Tijdschrift M&O
Door: Odette Moeskops
